Toverlantaarns - Jean Schoenner 2

Toverlantaarns, vervaardigd door
Jean Schoenner deel 1

De Duitse speelgoedfabrikant Jean Schoenner begon zijn productie in 1875, in Neurenberg. Twintig jaar later telde zijn bedrijf 250 medewerkers. Zij vervaardigden hoofdzakelijk optische apparaten en toverlantaarns, maar ook wel stoommachines en treintjes. In die periode vervaardigde de firma waarschijnlijk honderdduizenden lantaarns. In het begin was het handelsmerk S.N. (Schoenner Neurenberg), later gebruikte hij de initialen J.S., geplaatst op een achthoekig schildje. Na 1906 werd voor zover bekend geen speelgoed meer geproduceerd. Waarschijnlijk is rond 1904 het grootste deel van de machines en gereedschappen overgenomen door Johann Falk, een andere bekende Duitse speelgoedfabrikant. Na 1913 lijkt de firma van de aardbodem te zijn verdwenen.

In de Griekse mythologie was Atlas een van de Titanen die deelnam aan hun strijd tegen de oppergod Zeus. Als straf hiervoor werd hij veroordeeld voor altijd het hemelgewelf te torsen. In kunstwerken wordt hij vaak afgebeeld als de drager van de hemelse globe.

Op twee van de aantrekkelijkste lantaarns die door Schoenner werden vervaardigd, is het zijn taak de plaathouder en de lenzen te dragen. Aan zijn voeten, op de grondplank, bevinden zich nog drie hoofden, waarvan er twee opzij kijken en de derde naar achteren kijkt, in de richting van de lamphouder.

De bolvormige lantaarn (1880) heeft een lamphuis van gepolijst messing. De Atlas-figuur is gemaakt van zwart gelakt blik.

De cilindervormige lantaarn (1880) heeft een zwart of rood gelakt lamphuis. De Atlas-figuur is gemaakt van zwartgelakt geperst blik; bij oudere uitvoeringen is de figuur ook wel gegoten van metaal. De projector gebruikt zowel de rechthoekige als de schijfvormige lantaarnplaten. Voor het gebruik van de laatstgenoemden is achter de hemeldrager een boogvormige houder aangebracht.

Beide lantaarn werden in drie afmetingen vervaardigd. De Atlas-figuur is ongeveer 11.5 x 5 cm groot.



Bolvormige messing lantaarn, 1880.

Duitsland ca. 1890. Beide lantarens zijn vervaardigd van beschilderd blik. De voor- en achterkant van de lantaarn zijn vernikkeld. De grondplaat van de lantaarn is ca. 10,5 cm x 15 cm groot, de totale hoogte is ruim 27 cm. De lensdrager van de eerste lantaarn is eenvoudig en zonder versiering. De tweede is voorzien van een aantrekkelijke versiering op de lensdrager, gemaakt van geperst blik. Zij was ook verkrijgbaar in een geheel zwart en een donkerblauwe uitvoering. Met beide lantaarns kunnen zowel rechthoekige als schijfvormige lantaarnplaten vertoond worden.


1890. Deze prachtig versierde speelgoed toverlantaarn was verkrijgbaar in rood (zie hierboven), zwart of donker blauw. Met deze lantaarn kunnen zowel rechthoekige als cirkelvormige platen worden vertoond. De afmetingen van de lantaarn zijn 26,5 cm hoog en 18 cm van voor naar achter. De bijbehorende opbergkist is 30.5 x 19 x 14 cm groot.


Een soortgelijke toverlantaarn als hierboven, dit keer wat minder uitbundig versierd. De lantaarn is geschikt voor het vertonen van zowel schijfvormige als rechthoekige lantaarnplaten. De lantaarn wordt opgeborgen in een hoge kist, voorzien van een kleurig etiket. De kist is 29,5 x 21 x 12,7 cm. Gemonteerd is de lantaarn 27,3 cm hoog x 18 cm lang x 11,5 cm breed.


The Jubilee J.S. Bavaria. De lantaarn is 35,5 cm hoog, 17 cm breed en 12 cm diep. De schoorsteen gaat diep het lantaarnhuis binnen, tot aan de brander, waarmee zij een geheel vormt. Zij is ook nog gecombineerd met een bolle condensorlens.

De Jubilee Grand Bavaria, 1895.

De Jubilee Grand Bavaria, 1895.

Deze toverlantaarn in de vorm van een silo is voorzien van een handig rekje aan de voorkant waarop een zestal lantaarnplaatjes kunnen worden gelegd. Er bevindt zich een oliebrander binnenin de lamp; een smalle metalen schoorsteen gaat diep het lantaarnhuis binnen, tot aan de brander (zie ook de foto's van de voorgaande lantaarn). De lantaarn is 35,5 cm hoog en de voet is 15 cm in doorsnee.


Deze toverlantaarn is van het type Perfekt J.S. De afmetingen zijn ongeveer 37 cm hoog x 27 cm lang x 10 cm breed. In de lantaarn bevinden zich een reflector en een olielampje. De lens kan worden scherpgesteld met behulp van een draaiknop aan het einde van het objectief.
Leuke kleine speelgoed toverlantaarn. De doos draagt het kleurige etiket met het handelsmerk van J.S. Een reflector is bevestigd aan de binnenkant van het scharnierende achterdeurtje. Het dak is versierd met de vier punten van een gouden ster. De afmetingen zijn ongeveer 19 cm breed x 17 cm diep x 11,5 cm hoog. Rechts: een grotere uitvoering. Let op de spelfouten in het woord 'Entertainment'.
Antieke toverlantaarn met 10 glazen lantaarnplaten in de originele houten transportkist.


Zeldzame toverlantaarn van Jean Schoenner, ca 1890. Ca 30 cm hoog.	Toverlantaarn met een messing optiek en schoorsteen. 35 cm hoog, in houten kist. Aan de zijkant een dubbele handgreep. Ca 1900.
Meer toverlantaarns van Schoenner.....