Toverlantaarn - Dr Livingstone, I presume? deel 1

Dr Livingstone, I presume ?
Dr Livingstone, neem ik aan?
Stanley en Livingstone.

De namen van Stanley en Livingstone worden dikwijls in één adem genoemd vanwege hun legendarische ontmoeting op 21 maart 1871 in Ujiji, een dorpje aan de oever van het Tanganyika-meer in het huidige Tanzania.
David Livingstone London Stereoscopic & Photographic Company. Glazen toverlantaarnplaat, ca 1900. 3 1/4" x 3 1/4" (83 mm x 83 mm).
David Livingstone werd geboren op 19 maart 1813 in het stadje Blantyre, in een aan werknemers als woning verhuurd deel van een katoenfabriek aan de oevers van de Clyde River, Scotland. Hij was de tweede van de zeven kinderen van Neil Livingstone en zijn vrouw Agnes Hunter. Davids vader was zeer toegewijd aan zijn geloof en las veelvuldig boeken op het gebied van theologie, reizen en de ondernemingen van missionarissen. Dit straalde af op de jonge David, die een vlijtige lezer werd, maar ook graag door het platteland trok, waar hij zocht naar bijzondere dieren, planten en geologische vondsten in de plaatselijke kalksteengrotten. Livingstone werkte van zijn 10e tot zijn 26e jaar in de plaatselijke katoenmolen voordat hij ging studeren aan verschillende universiteiten. Kort daarna schreef hij in voor de London Missionary Society (LMS) en werd aangenomen voor een opleiding tot missionaris. Livingstone hoopte naar China te kunnen gaan als missionaris, maar de Eerste Opium Oorlog brak uit in september 1839 en de LMS stelde voor dat hij naar West Indië zou gaan. In 1840 ontmoette Livingstone een missionaris die naar Kuruman zou vertrekken, een missiepost in Zuid Afrika. Onder invloed van diens argumenten dat de Afrikaanse slavenhandel zou kunnen worden om zeep geholpen door de invloed van eerlijke handel en de verspreiding van het Christendom, verlegde Livinstone zijn ambities nu naar Zuid Afrika. Na een aantal missies in het zuiden verlegde hij zijn werkterrein naar het noorden in de jaren 1852–56. Hij was de eerste Europeaan die de Mosi-oa-Tunya ("rook die dondert") waterval zag en hij hernoemde haar tot Victoriawaterval, naar zijn vorstin Koningin Victoria. David Livingstone nam een toverlantaarn mee naar Afrika, waar hij haar gebruikte om de verhalen uit de Bijbel te vertellen en te illustreren. De inmiddels sterk verbeterde lichtbronnen stelden hem in staat de boeiende scenes voor een groot publiek te vertonen. Hij nam op zijn reizen lichtgeweren mee, kisten met elk voedsel, kleren, medicijnen, en 'een vierde kist waarin een toverlantaarn zat, die ons grote diensten bewees.’ Hij kwam bij de Gonye watervallen van de rivier de Chobe. ‘Net zoals dat elders gebeurde smeekten ze allemaal de toverlantaarn te mogen zien en aangezien het een goed middel is om boodschappen over te brengen voldeed ik graag aan hun verzoek.'

Livingstone die zijn Journaal schrijft. Lantaarnplaat gemaakt door Newton & Co., ca 1890, 8,2 x 8,2 cm.
Later, verder naar het noorden, in de stad van Shinte, ‘Shinte verlangde er ontzettend naar om de platen van de toverlantaarn te kunnen zien, maar ik was zo verzwakt door de koorts dat ik een paar dagen niet op mijn benen kon staan. Toen ik zover was had hij zijn hoofdmannen en hetzelfde gezelschap van mooie vrouwen bij zich als bij de ontvangst. De eerste plaat die ik liet zien was die van Abraham die op het punt stond zijn zoon Isaac te offeren, het mes al opgeheven om de jongen neer te steken. De Balonda's merkten op dat de plaat meer op een god leek dan de voorwerpen van hout of klei die zij aanbaden. Ik legde uit dat deze man de stamvader was van een volk aan wie God de Bijbel had gegeven en dat onze Redder uit zijn zaad was voortgekomen. De dames luisterden met stil ontzag, maar toen ik de plaat wat bewoog, waardoor de opgeheven dolk in hun richting wees, dachten ze dat hij het mes in hun lichamen zou steken in plaats van dat van Isaac. 'Moeder, moeder!' gilden ze, en daar renden ze weg, hals over kop, tuimelend over elkaar, en het lukte ons niet ze weer terug te laten keren. Schinte daarentegen bleef al die tijd dapper zitten en onderzocht na afloop het apparaat vol interesse. Na iedere voorstelling werd uitgelegd hoe het werkte, zodat niemand zou kunnen denken dat er iets bovennatuurlijks plaats vond. Dat was de enige uitleg die ik steeds weer moest herhalen. De mensen kwamen van verre, uitsluitend met het doel de voorwerpen te kunnen bekijken en de verhalen te kunnen horen. Na de dood van Livingstone verscheen een set van 40 lantaarnplaten over zijn bijzondere leven. De platen waren opgeborgen in een stevig houten kistje, afgesloten met een leren riem:

		"The Life and Work of David Livingstone, Missionary and Explorer" Set toverlantaarnplaten in een houten kistje met de hoogtepunten uit het leven en reizen van Livingstone. Uitgegeven door the London Stereoscopic & Photographic Company. Circa eind van de jaren 1800. De platen zijn genummerd in een wit cirkeltje in de linker bovenhoek. afmetingen platen: 3 1/4" x 3 1/4". (82 mm x 82 mm). afmetingen kistje: ongeveer 7 5/8" x 4 3/16".


Laten we nu die interessante lantaarnplaten eens gaan bekijken:
David Livingstone	Home in which he was born	Buying a book
Farewell on the Broomielaw	View of Kuruman
A Bechuana Village	Bechuana Congregation	Khama	Almond Tree at Kuruman
Ruins of House at Kolobeng	Waggon crossing River	Livingstone and the Lion
Scene in an Equatorial Forest	Preaching from a Waggon
Map showing Travels	Fetish Image	Thrown from an Ox
Showing Watch to Natives	Ivory and Carriers

	The Slave Gang		Liberating a Slave
Slave Dhow	The Slave Gang		African Village Life
Spirit Huts	A Village Stockade	Hippopotamus	The Manyuema Ambush
Reading the Bible	Victoria Falls	Elephant Protecting her Young
Livingstone sees the Queen	Loss of a Boat	Elephant Protecting her Young
Livingstone and Stanley meet		Livingstone carried in a Machilla	Being assisted to the Hut
Livingstone and Stanley meet		Model of the Hut	Inscription on Tree
Carrying the Body to the Coast	Monument in Africa	Inscription on Monument
		Inscription on Monument
Uiteindelijk verloor Livingstone gedurende zes jaar alle contact met de buitenwereld en was de laatste vier jaren van zijn leven bijna voordurend ziek. De journalist en ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley, die er in 1869 door zijn krant de New York Herald op uit gestuurd was om hem te gaan zoeken, vond hem in de stad Ujiji aan de oevers van het Tanganyika-meer op 10 november 1871, en zou hem daar begroet hebben met de nu beroemde woorden......

'Dr Livingstone, I presume?' Dr Livingstone, neem ik aan? waarop hij zeer eenvoudig antwoordde 'Yes', en na een poosje: 'Ik ben dankbaar dat ik u hier welkom mag heten.'	Een illustratie uit het boek van Stanley How I Found Livingstone (1872), geanimeerd door de webmaster.
	Stanley in Afrika

©1997-2024 'de Luikerwaal'
Alle rechten voorbehouden.
Bijgewerkt tot 06-02-2024.