Toverlantaarn - De Bijbel.

En God zeide: Daar zij licht! en daar werd licht.
En God zag het licht, dat het goed was;
Genesis 1: 3-4

De Bijbel

Het Oude Testament

De kwaliteit van de lantaarnplaten met bijbelse onderwerpen liep sterk uiteen. De schrijver C. L. Brinkman beschrijft een serie Bijbelsche Historie in niet mis te verstane bewoordingen: '..... Deze toch wordt op die glazen op eene wijze behandeld, vrij wat meer geschikt om spotternij dan om eerbied op te wekken, en alleen te vergelijken bij de zeer oorspronkelijke en smakelooze afbeeldsels die nog wel op oude tegeltjes gevonden worden. Immers gaat het niet om zulke eerbiedwaardige zaken op dezelfde lijn te stellen met harlekijn enz. enz. Dit ware waarlijk niet aan te bevelen....' Een andere schrijver echter, Olive Cook, beschrijft een religieuze plaat met zeer lovende bewoordingen: 'Met de geprojecteerde figuur van Christus aan het Kruis ontstijgt deze anonieme kunstvorm de sfeer van het amusement. Deze rustige, zwart bebaarde, gespierde gestalte, een indrukwekkend symbool van kracht in plaats van lijden, schitterend belicht tegen de zwarte achtergrond, schijnt meer te leven dan het ademhalende publiek en maakt zoveel indruk op het geheugen en het voorstellingsvermogen als slechts een beeldend meesterwerk kan doen.' (vert. hdr) Bronnen: C.L. Brinkman. De tooverlantaarn, de wijze van samenstelling en gebruik. Amsterdam 1873. (vertaling van: The Magic Lantern, How to buy and how to use it. London 1870.) Olive Cook. Movement in Two Dimensions. London 1963.		In den beginne schiep God den hemel en de aarde. De aarde nu was woest en ledig en duisternis was op den afgrond; en de Geest Gods zweefde op de wateren..... Als nu God op de zevende dag volbracht had Zijn werk, dat hij gemaakt had, heeft hij gerust op de zevende dag.... Genesis 1: 1-2; 2: 2
	Frans ca 1900. Op het papieren frame is het handelsmerk "E. Mazo Paris" afgedrukt. Elie Xavier Mazo was een Franse uitgever en fabrikant van lantaarns en lantaarnplaten.
	Ook had de HEERE God een hof geplant in Eden, tegen het oosten, en Hij stelde aldaar den mens, die Hij geformeerd had. ..... En zij waren beiden naakt, Adam en zijn vrouw; en zij schaamden zich niet. Genesis 2: 8-25
		Met de hand ingekleurde afbeelding op glas in een houten frame, ca 10 x 18 cm. Zie ook: Adam en Eva.
		En Kain sprak met zijn broeder Habel; en het geschiedde, als zij in het veld waren, dat Kain tegen zijn broeder Habel opstond, en sloeg hem dood. En de HEERE zeide tot Kain: Waar is Habel, uw broeder? En hij zeide: Ik weet het niet; ben ik mijns broeders hoeder? Genesis 4: 8-9
	Lantaarnplaat in een houten frame 10 x 18 cm. Een etiket op de zijkant met de tekst "Hoffmans Life of Jesus" en een stempel op het hout met de tekst "T.H.McAllister, Optician, NY".
	Zo ging Noach, en zijn zonen, en zijn huisvrouw, en de vrouwen zijner zonen met hem in de ark, vanwege de wateren des vloeds. Van het reine vee, en van het vee, dat niet rein was, en van het gevogelte, en al wat op de aardbodem kruipt, Kwamen er twee en twee tot Noach in de ark, het mannetje en het wijfje, gelijk als God Noach geboden had. Genesis 7: 7-9
		Glas in een houten frame; ca. 10 x 18 cm.
Voor de bijbehorende bijbelteksten werd gebruik gemaakt van de Statenvertaling. Tot deze vertaling werd besloten door de nationale Dordtse Synode (1618–1619). Het werk aan deze vertaling, dat bijna tien jaar duurde, werd geheel door de Staten-Generaal gefinancierd. In 1637 verscheen de eerste druk van de Statenbijbel bij Paulus Aertsz. van Ravensteyn te Leiden. De Statenvertaling is tot op de dag van vandaag nog in gebruik, zij het voornamelijk bij de reformatorische kerken. Voor de meeste Nederlandse protestanten heeft de vertaling van het NBG de plaats van de Statenvertaling ingenomen.		En Abraham strekte zijn hand uit, en nam het mes om zijn zoon te slachten. Maar de engel des HEEREN riep tot hem van den hemel en zeide: Abraham, Abraham! En hij zeide: Zie, hier ben ik! Genesis 22: 10-11
	Vierkante toverlantaarnplaat 'Abrahams Sacrifice'. Fabrikant Newton & Co, London.
	En het gebeurde, als zij voortgingen, gaande en sprekende, ziet, zo was er een vurige wagen met vurige paarden, die tussen hen beiden scheiding maakten. Alzo voer Elia met een onweder ten hemel. 2 Koningen 2:11

		Doch Jakob bleef alleen over; en een man worstelde met hem, totdat de dageraad opging. ..... En Hij zeide: Laat Mij gaan, want de dageraad is opgegaan. Maar hij zeide: Ik zal U niet laten gaan, tenzij dat Gij mij zegent. Genesis 32:24-26.

		En Mirjam, de profetes, Aärons zuster, nam een trommel in haar hand; en al de vrouwen gingen uit, haar na, met trommelen en met reien. Toen antwoordde Mirjam hunlieden: Zingt den HEERE; want Hij is hogelijk verheven! Hij heeft het paard met zijn ruiter in de zee gestort! Exodus 15:20-21
	Vierkante lantaarnplaat 8,2 x 8,2 cm.
	Toen spande Jozef zijn wagen aan, en toog op, zijn vader Israel tegemoet naar Gosen; en als hij zich aan hem vertoonde, zo viel hij hem aan zijn hals, en weende lang aan zijn hals. En Israel zeide tot Jozef: Dat ik nu sterve, nadat ik uw aangezicht gezien heb, dat gij nog leeft! Genesis 46: 29-30
		Plaat nr 4 van de serie 'Life of Joseph' gemaakt door Theobald & Co.
		En de Engel des HEEREN verscheen hem (Mozes) in een vuurvlam uit het midden van een braambos; en hij zag, en ziet, het braambos brandde in het vuur, en het braambos werd niet verteerd. Exodus 3: 2
	Glas in een houten frame met opschrift op de rand van het frame: 'Moses and burning bush'; ca. 1880, ca. 10 x 18 cm.
Franse lantaarnplaat met afbeeldingen van episodes uit het leven van Mozes.
	Daarom liep David, en stond op den Filistijn (Goliath), en nam zijn zwaard, en hij trok het uit zijn schede, en hij doodde hem, en hij hiew hem het hoofd daarmede af. Toen de Filistijnen zagen, dat hun geweldigste dood was, zo vluchtten zij. 1 Samuël 17:51
		Glas in een houten frame; ca. 10 x 18 cm.

Gij zijt het licht der wereld....
Laat uw licht alzo schijnen voor de mensen....

Mattheus 5: 14-16

De Bijbel
Het Nieuwe Testament

Cook schrijft over de oudste, vaak erg primitief geschilderde langwerpige lantaarnplaten met bijbelse voorstellingen, als volgt: 'De manier van tekenen is sterk en ritmisch en de hoofden zijn overdreven groot getekend. ... deze krachtige figuren brengen, wanneer ze levensgroot op het scherm geprojecteerd worden, onbedoeld tot stand waar de meest wetenschappelijke pogingen van de Gothic Revival ) in faalden: zij roepen de volle, krachtige geur van de middeleeuwse kunst weer bij ons op. Zij brengen ons in verrukking, net zoals middeleeuwse afbeeldingen ons in verrukking kunnen brengen, door de wonderbaarlijke 'eenheid van visie' die zij laten zien. De personages uit de Bijbel, Christus en de Heiligen, worden gepresenteerd als grootse symbolische figuren, en toch maken zij zo deel uit van het gewone, dagelijkse leven, dat zij bejegend kunnen worden op een zeer vertrouwelijke, ongedwongen manier en, bij tijd en wijle, zelfs met een wat onbetamelijke humor.' (vert. hdr) Source: Olive Cook. Movement in Two Dimensions.* London 1963. *) Gothic Revival: architectonische stroming in Engeland en de USA.		En zij baarde haar eerstgeboren Zoon, en wond Hem in doeken, en legde Hem neder in de kribbe, omdat voor henlieden geen plaats was in de herberg. Lucas 2: 7
	Lantaarnplaat 8,2 x 8,2 cm. Decalcomanie.
	.... Van waar komt Dezen die wijsheid en die krachten? Is Deze niet de Zoon des timmermans? en is zijn moeder niet genaamd Maria,.... Matheüs 13: 54-55
		Story of very first Christmas, nr 27. titel: Jesus in workshop of Joseph.
		En het geschiede in diezelfde dagen, dat Jezus kwam van Nazareth, in Galilea, en werd van Johannes gedoopt in de Jordaan. En terstond als hij uit het water opklom, zag hij de hemelen opengaan... Markus 1: 9-10
	Glas in een houten frame, ca. 18 x 10 cm, glas 7,5 cm Ø.
	En zij brachten kinderkens tot Hem, opdat hij ze aanraken zou; en de discipelen bestraften degenen, die ze tot Hem brachten. Maar Jezus, dat ziende, nam het zeer kwalijk, en zeide tot hen: Laat de kinderkens tot Mij komen en verhindert ze niet; want derzulken is het Koninkrijk Gods. Markus 10: 13-14
		Glas 8,3 x 10 cm. Gemerkt: Hofmann.
		En de vrouw, vrezende en bevende, wetende, wat aan haar geschied was, kwam en viel voor Hem neder en zeide Hem al de waarheid. En Hij zeide tot haar: Dochter, uw geloof heeft u behouden; ga heen in vrede, en zijt genezen van deze uw kwaal. Markus 5: 33-34
	Vierkante lantaarnplaat 8,3 x 8,3 cm.
	.... en dien nacht vingen zij niets. .... Jezus dan zeide tot hen: Kinderkens, hebt gij niet enige toespijs? Zij antwoorden Hem: Neen. En Hij zeide tot hen: werpt het net aan de rechterzijde van het schip, en gij zult vinden. Zij wierpen het dan, en konden hetzelve niet meer trekken vanwege de menigte der vissen. Johannes 21:3-6
		Vierkante lantaarnplaat 8,2 x 8,2 cm.
		En zij schreiden allen, en maakten misbaar over hetzelve. En Hij zeide: Schreit niet; zij is niet gestorven; maar zij slaapt. En zij belachten Hem, wetende, dat zij gestorven was. Maar als Hij ze allen uitgedreven had, greep Hij haar hand en riep, zeggende: Kind, sta op! En haar geest keerde weder, en zij is terstond opgestaan; Lucas 8: 52-55
	Vierkante lantaarnplaat 8,3 x 8,3 cm. Een etiket op de zijkant met de tekst "La Vie de Jesus par H. Hoffman" en een etiket met de fabrikant Newton London.
	En Jezus zeide tot hen: Hoevele broden hebt gij? Zij zeiden: Zeven, en weinige visjes. En hij gebood den scharen neder te zitten op de aarde. En Hij nam de zeven broden en de vissen, en als Hij gedankt had, brak Hij ze, en gaf ze Zijn discipelen; en de discipelen gaven ze aan de schare. Matheüs 15: 34-36
Voor de bijbehorende bijbelteksten werd gebruik gemaakt van de Statenvertaling. Tot deze vertaling werd besloten door de nationale Dordtse Synode (1618–1619). Het werk aan deze vertaling, dat bijna tien jaar duurde, werd geheel door de Staten-Generaal gefinancierd. In 1637 verscheen de eerste druk van de Statenbijbel bij Paulus Aertsz. van Ravensteyn te Leiden. De Statenvertaling is tot op de dag van vandaag nog in gebruik, zij het voornamelijk bij de rechterflank van de reformatorische kerken. Voor de meeste Nederlandse protestanten heeft de vertaling van het NBG de plaats van de Statenvertaling ingenomen.		Vierkante lantaarnplaat 8,2 x 8,2 cm.
		Maar een zeker Samaritaan, reizende, kwam omtrent hem, en hem ziende, werd hij met innerlijke ontferming bewogen. En hij, tot hem gaande, verbond zijn wonden, gietende daarin olie en wijn; en hem heffende op zijn eigen beest, voerde hem in de herberg en verzorgde hem. Lucas 10: 33-34
	Met de hand gekleurde lantaarnplaat 'De barmhartige Samaritaan'. 8,3 x 8,3 cm gemaakt door Newton en Co, Londen.
	En als zij aten, nam Jezus het brood, en gezegend hebbende, brak hij het, en gaf het den discipelen, en zeide: Neemt, eet, dat is mijn lichaam. Matheüs 26: 26
		Een compleet andere enscenering als we kennen van Da Vinci. 'The last Supper'. 8,3 x 8,3 cm. Onbekende fabrikant.
		... Golgotha, Alwaar zij Hem kruisten, en met Hem twee anderen, aan elke zijde een, en Jezus in het midden. En Pilatus schreef ook een opschrift, en zette dat op het kruis; en er was geschreven: JEZUS DE NAZARENER DE KONING DER JODEN. Johannes 19: 17-19
	Fotografische plaat van 8 x 10 cm met een etiket "Nailing Christ to Cross. Arpais."
	En Jezus, roepende met grote stemme, zeide: Vader, in Uw handen beveel ik Mijn geest. En als hij dat gezegd had, gaf Hij den geest. Lucas 23: 46
		Onbekend.
		...Wat zoekt gij den Levende bij de doden? Hij is hier niet, maar Hij is opgestaan. Lucas 24: 5-6
	Glas in een houten frame, ca. 18 x 10 cm, glas 7,5 cm Ø.
	En als hij dit gezegd had, werd Hij opgenomen, daar zij het zagen, en een wolk nam hem weg van hun ogen. Handelingen 1:9
		Lantaarnplaat met etiket met tekst 'Ascension, Masonic, Dissolving'.

	Zie ook: Een bonte verzameling series lantaarnplaten met Bijbelse verhalen.