Toverlantaarn - Primus Projection Post Cards

Primus Projection Post Cards
gemaakt naar de 'Junior Lecturers Series'


Rond 1900 bracht de prominente Engelse fabrikant van toverlantaarns en lantaarnplaten, W. Butcher & Sons, een twintigtal sets 'Primus Projecting Post Cards' uit. De kaarten, die geprojecteerd konden worden met een episcoop, waren voorzien van dezelfde afbeeldingen als die werden gebruikt voor de lantaarnplaten uit hun succesvolle 'Junior Lecturers Series'.
De kaarten hebben de afmetingen van een normale postkaart en zijn opgeborgen in een kartonnen doosje in de vorm van een boek. De kaarten zijn 8 x 14 cm. De doos rechts heeft aan de binnenkant een stempel van CAPI. CAPI was het handelsmerk van het Nederlandse fototechnische Bureau C.A.P. Ivens & Co., opgericht en gevestigd in Nijmegen met filialen in Amsterdam, Groningen en Den Haag. (Deze C.A.P. was de vader van de filmer Joris Ivens.) Een aantal sets is voorzien van een bijgesloten tekstblad; anderen hebben tekstregels in de afbeeldingen. De opschriften zijn in spiegelbeeld omdat de afbeelding bij het projecteren werd omgekeerd.
Binnenin de doos een List of Subjects.

1. Sweep and Whitewasher

2. Foolish Bird

3. Elephant's Revenge

4. Tiger and Tub

5. Ten Little Nigger Boys

6. Robinson Crusoe

7. Aladdin

8. Peter Pan   Chap. 1

9. Peter Pan   Chap. 2

10. Peter Pan   Chap. 3

11. British Navy   Chap. 2

12. British Navy   Chap. 2

13. British Navy   Chap. 1

14. British Navy   Chap. 2

15. Lifeboat men

16. Firemen

17. British Express Trains

18. Doré Bible    Chap. 1

19. Doré Bible    Chap. 2

20. Doré Bible    Chap. 3

Set nummer 17 laat dezelfde afbeeldingen zien als die van de lantaarnplaten van Junior Lecturers Series nummer 799.
Op nummer 4 is de Britse 'Cornish Riviera Express' afgebeeld.


De eerste kaart van het bekende verhaal van 'The Tiger and the Tub' (De Tijger en de Regenton), Junior Lecturers Series nummer 514. De Nederlandse voormalige eigenaar van deze kaart kreeg het idee een etiket met de vertaalde tekst over de originele Engelse tekst te plakken. Met de hand geschreven en natuurlijk in spiegelschrift. 'Mijnheer Lang en mr. Kort maakten een wandeling en zitten hier om wat te eten.' Toentertijd zeker een inventief idee. Helaas moeten we dit nu zien als een onherstelbare beschadiging van deze kaarten. Episcoop:

De Primus Projecting Post Cards moesten op het scherm worden geprojecteerd met een episcoop. Een episcoop is een optisch apparaat waarmee ondoorschijnende afbeeldingen kunnen worden geprojecteerd, zoals foto's, ansichtkaarten, pagina's uit een boek, maar ook kleine driedimensionale voorwerpen als munten of bladeren. Het voorwerp wordt meestal tegen de achterkant van de lantaarn geplaatst. Vanaf de zijkanten wordt het sterk belicht, meestal door twee lichtbronnen, vaak ook nog gereflecteerd door spiegels. Daarna worden de lichtstralen door de grote lens geleid naar een witte muur of een scherm. Enkelvoudige kaarthouder, die moet worden geplaatst aan de achterkant van de episcoop. De kaart komt uit de set 'The British Army'. De Radioptican episcoop hierboven werd gemaakt door de Amerikaanse fabrikant H.C.White & Co. Afmetingen ca 35,5 x 38 x 13,5 cm. De elektrische uitvoering gebruikt voor de belichting twee gloeilampen. Vroegere uitvoeringen waren voorzien van een tweetal gaslampen. Duurdere versies van dit model waren voorzien van een dubbele plaathouder aan de achterkant, zodat de ene kaart bekeken kan worden terwijl de volgende alvast in de vrije helft van de houder kan worden geschoven.
	Een andere manier om de kaarten te bekijken. Houten Mirrorscope reflecting viewer, ca 1900/1920. De kaarten worden in een gleuf geplaatst voor een holronde spiegel, waardoor een min of meer pseudo-stereoscopisch effect wordt verkregen. De spiegels is bijna 16 cm in doorsnee. De set platen is getiteld 'Sweep & Whitewasher', nr 500 van de Junior Lecturers Series.

Sets 8, 9 en 10 van de Primus Projecting Post Cards vertellen ons het verhaal van Peter Pan. De afbeeldingen komen overeen met de afbeeldingen van de series 773, 774, and 775. "All you need is faith and trust... and a little bit of pixie dust!" -- Peter Pan "Alles wat je nodig hebt is geloof en vertrouwen... en een beetje toverpoeder!"