Schijven en trommels of hoe de beelden leerden lopen.
deel 2

	The Great Zoetrope is een reproductie uit 1964 van de Boutique Fantastique van een vroeg optisch speelgoed voor het tonen van korte animatiesequenties. Een label identificeert het als "Eerste editie van 1.000, nr. 0359." Dit item wordt geleverd met een set van 11 verschillende animatiestrips.
Deze Zoetroop bestaat uit een kartonnen trommel met een diameter van ruim 25 cm, die er uitziet als een hoedendoos met lange sleuven in de wand. De trommel wordt bevestigd op een koperen pin, bovenop een houten standaard. Nadat een strook papier met een animatie binnenin de trommel is geplaatst, wordt zij met de hand snel in het rond gedraaid. Wanneer dan door de gleuven gegluurd wordt, ziet men de figuren op de strook papier in beweging. De houten standaard en alle stroken met animaties kunnen in de trommel worden opgeborgen. Een deksel sluit het geheel netjes af. Het animatie-effect van de Zoetroop berust op het verschijnsel van de 'persistence of vision', dat ook maakt dat wij een film als bewegende beelden zien. De uitvinder, William Horner, noemde het aanvankelijk een Daedalum ("wiel van de duivel"). Op een van deze stroken met animaties zijn duivelse figuren te zien, met ballen. Wanneer de trommel wordt rondgedraaid lijkt het alsof de duivels van bal naar bal springen. Andere stroken laten dansers zien die hun hoofd doorgeven aan hun buurman, elegante dansparen, rondrennende figuren met paraplu's in een regen van neervallende hooivorken, een duveltje-in-een-doos en nog veel meer fantastische figuren en optische illusies. De vreemdste illusie is toch wel de animatie van een hond die een engel opeet, die daarna gewoon uit het oor van de hond weer wegvliegt.

In de Praxinoscoop van Reynaud, wordt een strook met getekende figuren die tegen de binnenwand van een ondiepe cilinder is geplaatst, bekeken via een trommel met spiegels in het centrum.	Oude Franse trade card met een reclame voor 'Chocolat du Planteur', en een afbeelding van 'Le Zoetrope', deel uitmakend van een serie 'Les jouets modernes' (modern speelgoed).	Prachtige schijf voor een Phenakistoscoop, 24,5 cm in doorsnede.

Luxe versie van een  Praxinoscoop Theater in een mahoniehouten kist.
De Zoetroop was een geweldig stuk speelgoed waarmee de illusie van beweging kon worden opgeroepen, maar er ging veel licht verloren, aangezien men de beweging alleen kon waarnemen door de nauwe sleuven in de trommel. Emile Reynaud loste dat probleem op met zijn Praxinoscoop, waarbij de beweging wordt waargenomen via spiegels in het centrum van het apparaat en dat was al een hele verbetering. Deze theaterversie is een fantastisch stuk speelgoed omdat je de animatie binnen een statische theater kunt zien. Een van de tien verschillende decors wordt op een houder in het deksel van het apparaat geplaatst, men kan dan de weerspiegeling op een houten plaat zien als een klein theater en door de opening in deze plaat is ook een van de spiegels in de trommel te zien. Wanneer de trommel wordt rondgedraaid wordt het personage geanimeerd. Magisch! Alle stukken zijn origineel, behalve de kap. Zoals altijd is het origineel ooit verbrand door de vlam van de kaars.
	Een relatief moderne praxinoscoop in de vorm van een bromtol, de Spinnerscope van Ambi Toys (Made in Holland). Net als bij een gewone bromtol moet de knop op en neer worden bewogen om de trommel te laten draaien. In de spiegeltjes op de binnentrommel zijn dan de bewegende beelden te zien. Aan de hand van een gebruiksaanwijzing kunnen kinderen ook zelf strips maken.

		Duits optisch speeltje met de naam 'Kinetograph'. Het is een 'filmboekje' waarvan de afbeeldingen gaan bewegen ('Living Pictures') wanneer het snel wordt doorgebladerd. De afmetingen zijn 5,5 x 4 cm'.
Grappige kleine folioscope (filmboekje) waarin getoond wordt hoe een dame in haar slaapkamer zich gereed maakt voor de nacht. Zo'n toneeltje was in die dagen (rond 1900) behoorlijk pikant. Afmetingen 7 x 4 cm.  Waarschijnlijk Frans.
		KINORA viewer vervaardigd in Engeland rond 1900. Het Kinora-systeem van 'thuis films bekijken', was een uitvinding van de gebroeders Lumiere uit 1896, gebaseerd op een idee van Herman Casler. Cassettes van het type 'flipboek' bevatten duizenden stroken met op elk daarvan een fotografisch filmbeeld, die geplaatst konden worden in een eenvoudige, miniatuur Mutoscoop. Zij waren erg populair tot aan de Eerste Wereldoorlog. De cassettes konden worden gekocht of gehuurd. Zij bevatten actuele onderwerpen en ook speelfilms. Men kon ook zichzelf laten filmen in een studio en op zo'n 'Kinora-reel' laten zetten; een camera voor thuisgebruik werd in Engeland verkocht. De Kinora was populair van rond de eeuwwisseling tot ongeveer 1915. Afmetingen 28 cm lang x 27 cm hoog wanneer uitgeklapt.
		Spear schaduw theater. Dit schaduw theater in een kartonnen doos werd ca 1910 uitgebracht door J.W.Spear & Sons Nuremberg. Dit theater kan opgevouwen worden opgeborgen in de doos waarin zich een aantal kartonnen figuren en decorstukken bevinden en bovendien nog namaakmunten en kaartjes voor de voorstelling. Afmetingen: 38 cm x 31 cm.
		Een prachtige houten kast bedekt met papier met reliëf die automatisch opengaat om een ​​echt uitzonderlijke speelgoedautomaat te onthullen. Gemaakt in Frankrijk rond 1865 en ondertekend B.Couder. Een gleuf langs de bovenkant van de brug zorgt ervoor dat de trapeze van links naar rechts kan zwaaien terwijl de acrobaat zijn kunsten vertoont. Het hart van deze automaat is een door lucht aangedreven muziekdoos met hendels voor stop/start en voor het wisselen van melodieën; het opwindmechanisme wordt geactiveerd door aan de zijkant van de afbeelding aan een koperen ring te trekken. Geopend is het automaattheater 41 cm breed x 44 cm hoog x 18,5 cm diep.
Meer over Pre-cinema......

©1997-2022 'de Luikerwaal' Alle rechten voorbehouden. Bijgewerkt tot 24-11-2022.