Toverlantaarn

De 'Volksbond, Vereeniging tegen Drankmisbruik'

	De 'Volksbond, Vereeniging tegen Drankmisbruik' werd in 1875 opgericht als de 'Multapatior's Bond ter bestrijding van bedwelmende dranken'. In 1882 werd deze lastige naam veranderd in Volksbond, Vereeniging tegen Drankmisbruik'. Inzet was het bestrijden van het alcoholisme, dat werd veroorzaakt door de slechte sociale omstandigheden, een doel dat men wilde bereiken door opvoeding en ontwikkeling van het volk. Er werden koffiehuizen, wacht- en schaftlokalen opgericht waar alcoholvrije dranken te verkrijgen waren. Ook werd aandacht geschonken aan lichamelijke activiteiten en het stimuleren van hobby's. Er werden bibliotheken opgericht en...... er werden lezingen gegeven met gebruikmaking van de toverlantaarn...... In die tijd was het gebruik van de projectielantaarn met lichtbeelden nog het hoogst bereikbare wanneer een lezing toegankelijker moest worden gemaakt voor het gewone volk. Het hoofdbestuur stelde een projectielantaarn ter beschikking aan de afdelingen tegen vergoeding van een gedeelte van de kosten. En er ging altijd een amanuensis mee die dat ingewikkelde apparaat moest bedienen. In het lokaal waar de voorstelling zou plaatsvinden moest gas aanwezig zijn, voor de verlichting. Er konden lantaarnplaten worden meegeleverd die, of 'den arbeid van den Volksbond', of andere onderwerpen dan de bestrijding van het drankmisbruik betroffen. Dat laatste waren dan onderwerpen op het gebied van geschiedenis en aardrijkskunde, kunst en literatuur en merkwaardigheden en wetenswaardigheden van allerlei aard, zowel voor kinderen als volwassenen. Een verklarende tekst, geschikt om te worden voorgelezen, werd op aanvraag kosteloos verstrekt. Aan het uitlenen ging een waarschuwing vooraf: 'In het algemeen moet evenzeer tegen het onderschatten als tegen het overschatten der waarde van een vertooning van lichtbeelden worden gewaarschuwd. Waar die vertooning plaats heeft zonder enige verklaring, als het eenige nummer op een programma, moet zij op een fiasco uitloopen. Waar de platen op aangename wijze worden toegelicht en verklaard en de vertooning slechts een onderdeel vormt van het programma, kan zij zeer veel bijdragen tot het succes van den avond'. Alle hedendaagse lantaarnisten zullen beslist volop met deze waarschuwing kunnen instemmen. Er was een lange lijst van sprekers die bereid waren de lichtbeelden van een verhaaltje te voorzien, zoals F.H. Boogaard, gep. Kolonel der Art., die de vermelding vergezeld liet gaan van een beperking: 'Stelt zich beschikbaar alleen voor plaatsen vanwaar nog denzelfden avond Den Haag kan worden bereikt.' Daar staat dan wel tegenover dat hij 'bereid is onverwacht op te treden, bijv. bij ontstentenis van een spreker.' Een andere spreker, de heer F.W. Drijver stelde in 1909 een 'boekske' samen, zoals hij dat zelf in de inleiding noemt, dat gebruikt kon worden als handleiding bij het verklaren der lichtbeelden en ook als middel om de aandacht te vestigen op het streven en werken van de Volksbond tegen de grote volksvijand. De inhoud bestaat uit verhaaltjes die bij de 51 beschikbare plaatjes verteld konden worden. Het waren 'documentaire plaatjes', zoals over de Stuiver-Spaarbank, het Volkskoffiehuis van binnen en van buiten, het Binnenhuis (slordig en netjes) en de Huishoudschool.
In 1987 werd de Stichting Volksbond Amsterdam als (naam)opvolger van de oude Volksbond opgericht. Zij zet zich in voor dak- en thuislozen en mensen die sociaal extra kwetsbaar zijn en richt zich – samen met andere organisaties – ook op bestrijding van drugsgebruik.


De verhaaltjes in het 'boekske' van F.W. Drijver sorteerden veel effect, maar echt landelijke en spreekwoordelijke faam genoot hij toch dankzij zijn verhaal 'Ach Vader, niet meer!' waarvan binnen een jaar 30.000 exemplaren werden verkocht. De plaat werd getekend door Joh. Braakensiek. Heel veel lantaarnplaten over de drankbestrijding vindt u op 'Ach Vaderlief, toe drink niet meer!' Zie ook 'Slechte gewoontes'.