Toverlantaarns - Lapierre

Toverlantaarns, vervaardigd door
Lapierre

De Franse familie Lapierre was een familie van fabrikanten van toverlantaarns, platen en cinematografen.

Auguste Lapierre begon in 1848 in Parijs een kleinschalige metaal-werkplaats die gespecialiseerd was in speelgoed toverlantaarns. In 1860 vroeg Lapierre patent aan op een methode om delen uit platen metaal te stansen, waardoor hij goedkoper kon produceren dan zijn belangrijkste concurrent in dit vak, Louis Aubert. Spoedig daarna werd hij de belangrijkste fabrikant van speelgoed toverlantaarns in Frankrijk. Zijn lantaarnplaten, aanvankelijk met de hand geschilderd, maar later en masse geproduceerd, veroverden ook de Franse plaatjes-markt. Deze platen zijn makkelijk te herkennen aan hun groengekleurde papieren omranding.

Nadat zijn vader zich uit de zaak had teruggetrokken bracht Edouard Virgile Lapierre een aantal nieuwe ontwerpen op de markt, zoals de Lampadophore en de Luciphone, die bestond uit een combinatie van een lantaarn en een fonograaf in dezelfde behuizing. Hij nam het bedrijf van zijn rivaal Aubert over en verhuisde zijn fabiek naar de voormalige gebouwen van Aubert.

In 1902 veranderde de naam van het bedrijf in Lapierre Frères et Cie, en werd het gedreven door Edouard en zijn twee zonen Maurice en René Lapierre. De zonen waren echter minder succesvol als hun vader en werden in 1908 genoodzaakt te gaan samenwerken met de fabrikant van fotografische artikelen, Jules Demaria. Later, in 1921, begon René een nieuw bedrijf en hij vervaardigde nog tot ver in de jaren vijftig 9.5 mm filmprojectoren.

	Lampascope Carré, 1880 Een lampascope is een toverlantaarn die bovenop een olielamp geplaatst kan worden; gewoonlijk een in die tijd veel voorkomende huishoudelijke tafellamp. De meeste lampascopen waren bol van vorm, zoals de Boule (zie hieronder). Anderen, zoals deze Carré, zijn minder rond, fraai versierd en aantrekkelijk veelkleurig beschilderd met een doorschijnende alcoholvernis. Zij waren uitgerust met een lange cilindervormige schoorsteen en een reflector aan de achterkant die met zand was verzwaard als tegengewicht voor de vooruitstekende lens. Reflector. Het model Carré werd verkocht in zes maten en een heleboel verschillende dessins.
	Lampascope Carré, 1893. Dit bijzondere ontwerp is gemonteerd op een sokkel die een olielamp bevat. Zowel de lantaarn als de sokkel zijn met bronslak behandeld. Zo rond 1900 werden er ook Carré's gemaakt van gepolijst aluminium. De afmetingen zijn 30 x 20 x 59 cm.
Lanterne Carrée, 1880 (dubbele e!) Dit model is vrijwel gelijk aan de kleine rechthoekige lantaarn die door Aubert werd vervaardigd. De lantaarns van Lapierre waren minder goed afgewerkt als die van Aubert, maar werden veel beter verkocht doordat zij een stuk goedkoper waren. De oudste uitvoering is te herkennen aan de cilindrische pootjes (1845). Het tweede model van 1860 heeft kegelvormige pootjes en de jongste uitvoering heeft gegoten, versierde pootjes, zoals het exemplaar op de foto rechts. Dit model werd vele jaren lang uitgebracht in negen verschillende groottes.
Een van de eerste 'Carrée' lantaarns, met cilindervormige pootjes, ca 1845. Slechts 8" (ca 20 cm) hoog.		Een van de laatste versies van de 'Carrée' lantaarns, met geprofileerde pootjes, ca 1870. Deze is 18 cm lang en 24 cm hoog.

Deze lantaarn lijkt op het eerste gezicht een gewone Lanterne Carrée van Lapierre. Zij werd echter in de jaren 1880 vervaardigd door de zoon van de oprichter van de firma Auguste Lapierre, Edouard Virgile Lapierre onder het merk E.V.L Paris. Met alcohollak beschilderd blik. Afmetingen 18 x 9,5 x 24 cm. Verstelbare lens met lensdop. In stevige kartonnen doos van 28 x 25,5 x 10,5 cm.
		Lanterne Chinoise, 1880 'Modèle très soigné avec décors de style, livré en carton avec 12 vues en peinture fine sur verre.' (advertentie) Model met een stijlvolle versiering, geleverd in een kartonnen doos met 12 handgeschilderde glazen lantaarnplaten. Gemaakt van blik, beschilderd met een rode alcohollak; de daken zijn blauwachtig. Op de beide zijwanden zijn d.m.v. overdrukplaatjes Chinese motieven aangebracht. Was verkrijgbaar in vier groottes, 25, 27, 31 en 36 cm hoog.
		Lampascope Boule, 1880 Deze Lampascope Boule is zo ontworpen dat hij bovenop een huishoudelijke olielamp kan worden geplaatst. De oudste exemplaren zijn beschilderd met een doorschijnende lak. De totale hoogte is 33 cm, de doorsnede van het lamphuis is bijna 18 cm.
		De Lampascope Boule werd later ook verkocht met een bronskleurige lak. In de bodem is een gat aangebracht waardoor de lantaarn bovenop een gewone huishoudelijke olielamp kon worden geplaatst.
		Lampadophore, 1886 De Lampadophore is een lampascope, compleet met zijn eigen olielamp. Hij werd vervaardigd van vernikkeld koper en is aan beide kanten van het lamphuis versierd met een fraaie leeuwenkop die een ringvormig handvat in de bek houdt.
Een later uitgebrachte polychrome Lampadophore kon ook plaatjes vertonen die rondom op een ronde glazen schijf waren aangebracht. De Lampadophore werd verkocht in verschillende groottes.
Lanterne Riche, 1880 Polychrome toverlantaarn gemaakt door Edouard Lapierre omstreeks 1884. In die periode produceerde het bedrijf een zeer populaire collectie kinderlantarens, verfraaid met een karakteristieke doorschijnend gekleurde lak: de Lanterne Salon, de Lanterne Bijou, de Lanterne Médaillon, de Lampascope Carré, de Lampascope Boule en de Lanterne Riche. Afmetingen ca. 13.5" x 9.5" x 6" (34 x 24 x 15 cm).
Photo: ©Pierre Patau, antiquetoysandgames.com.
Lanterne Bijou, c. 1880		Schitterend gedecoreerde Franse toverlantaarn, ca 1870.
Deze lantaarn werd vervaardigd in een onbeschilderde nikkelen uitvoering en in een veelkleurige blikken uitvoering, beiden slecht in één grootte. Dit model is de kleinste door Lapierre gemaakte toverlantaarn. De lantaarn staat op een taps toelopend voetstuk met een ingebouwde olielamp. Afmetingen: 18 cm hoog; 24 cm met voetstuk.		Waarschijnlijk vervaardigd door Lapierre. Een koperen plaatje boven de lenshouder vermeldt: "Breveté SGDG". De lantaarn is 32.5 cm hoog.

	Lanterne Salon, 1880 Prachtige toverlantaarn in de originele opbergdoos. Lapierre´s toverlantaarns werden meestal vergezeld door in serie geproduceerde lantaarnplaten. Hierop waren de omtrekken van de figuren voorgedrukt om later met de hand ingekleurd te worden. Zij zijn te herkennen aan de groengekleurde papieren omranding.

Lanterne Salon in een opbergkist, samen met een aantal toverlantaarnplaten .	Karakteristieke Franse toverlantaarnplaten die vertoond werden met de toverlantaarns van LaPierre.
	Lanterne Cartoscope Episcoop waarmee prentbriefkaarten e.d. geprojecteerd kunnen worden.

Lanterne Medaillon, 1880

In vele kleuren gelakt blik. Deze lantaarn werd uitgebracht in vier verschillende afmetingen.



Een kinematograaf van Lapierre die sterk afwijkt van de kenmerkende vormgeving van vrijwel alle andere lantaarns van deze fabrikant. Het filmtransport vindt plaats met behulp van een Maltezer kruis, waarvan we de punten naast de sprockets zien uitsteken. De projectielens kan opzij worden geklapt waarna een naar boven scharnierend masker met een rechthoekige uitsnede kan worden opgeklapt bij de projectie van lantaarnplaatjes. Op het Lamphuis vinden we naast de tekst 'Lapierre - Cinéma' ook de letters 'UNIS FRANCE'. De laatste tekst gaf aan dat het een Frans product was. Het was een nationaal label en dus geen handelsmerk, zoals we vaak denken *. Deze kinematograaf is waarschijnlijk uitgebracht kort voor of tijdens de fusie met Demaria, waarna het bedrijf verder ging als Demaria-Lapierre.	* UNIS-FRANCE was een organisatie waarbij een groot aantal Franse bedrijven was aangesloten. Zij werd waarschijnlijk tijdens de Eerste Wereldoorlog of kort daarna in Parijs opgericht en bleef bestaan tot in de jaren 1930. UNIS is de afkorting van 'Union Nationale Inter Syndicale'. Doel was de promotie van Franse producten, terwijl het ook een soort kwaliteitsmerk was. Het kan worden gezien als een tegenwicht voor de vermelding 'Made in Germany'. De aanduiding UNIS-FRANCE' staat bij deze lantaarn in een spitse ovaal, waarbij ook nog enkele getallen zijn vermeld, maar er zijn ook andere uitvoeringen van het logo bekend.

Kinematograaf "Lapierre Cinema". Model circa 1915. Met een slinger voor het projecteren van geanimeerde beelden op kleine flexibele 35 mm films en van afbeeldingen op glas. De lantaarn werd geleverd in een bordeauxrode doos die de lantaarn bevatte, twee sets platen van kleine glazen lantaarnplaatjes en een celluloidfilm van 35 mm breed.
	Zie ook: Toverlantaarns van Demaria-Lapierre