De (meestal) kleurige etiketten op de dozen en kisten waarin de toverlantaarns werden verkocht. (deel 1: E.P.)
Toverlantaarns werden meestal verkocht in kartonnen dozen of in houten kistjes, waarin ook nog enkele series lantaarnplaatjes en wat verdere toebehoren konden worden opgeborgen. Tegen de binnenkant van het deksel werd meestal een gebruiksaanwijzing geplakt; bovenop de doos of kist was vaak een kleurig etiket aangebracht. Veel van deze etiketten zijn echte kunststukjes. Het is erg moeilijk de etiketten te dateren of in een chronologische volgorde te plaatsen. Eenzelfde model toverlantaarn kan met verschillende etiketten uitgebracht zijn en ook waren in een bepaalde periode meerdere etiketten tegelijkertijd in omloop. Een etiket ging soms tientallen jaren mee. Met een stempel, of gewoon met de hand geschreven, werd een nummer op het etiket ingevuld in een daarvoor bestemd vakje. Dat nummer gaf aan welk model toverlantaarn in de doos of kist zat.

De firma Ernst Plank was gevestigd in de Hochfederstrasse 40 in de Duitse speelgoedstad Neurenberg. Zij werd in 1866 ingeschreven in het Neurenberger Handelsregister als 'Ernst Plank, Fabrik Optischer und Mechanischer Waren'. Alle lantaarns van Ernst Plank zijn voorzien van het handelsmerk met de initialen 'E.P.'. Soms was dit in het blik geperst; meestal werd het in de vorm van een metalen schildje d.m.v. twee lipjes aan de lantaarn bevestigd. Ook de etiketten zijn altijd voorzien van zijn bekende merkteken, het gevleugelde wiel met de letters 'E.P.'. Hierdoor zijn de door Plank vervaardigde toverlantaarns altijd eenvoudig te herkennen. Behalve toverlantaarns vervaardigde deze firma ook allerlei blikken speelgoedbootjes en -spoortreintjes.	Er bestaan variaties van dit etiket met andere ornamenten.
	Een van de vroegste etiketten op een houten kist met een 'Round Magic Lantern' van Ernst Plank. Het handelsmerk 'EP' staat op het etiket. Aan de binnenzijde van de kist een papier met de gebruiksaanwijzing.
Nog een heel oud E.P. etiket dat was geplakt op de houten kist waarin een ronde, tonvormige toverlantaarn was verpakt.
Zwart/witte uitvoering van de kleurige etiketten die hieronder getoond worden.
	Dit etiket werd aangetroffen op de doos van een EP lantaarn uit 1890. Veel elementen die regelmatig terugkeren op de etiketten van EP zijn hier aanwezig: het merkteken, de lantaarnvoorstelling; de gouden medailles en de moeder met een kind op schoot. Ook de jongen met de aanwijsstok voor het scherm en de andere jongen die de toverlantaarn bedient, zijn op veel etiketten te zien.
Ernst Plank was kennelijk trots op de vele onderscheidingen die zijn firma ontving. De gouden penningen zijn opvallend op bijna al zijn etiketten afgebeeld. In een prijscourant uit 1903 vinden we de volgende bekroningen vermeld: 1868 Amsterdam, Medaille van Willem III, Koning der Nederlanden en beschermheer van de tentoonstelling in het Paleis van Volksvlijt; 1873 Wenen, Medaille van Franz Joseph I, Keizer van Oostenrijk; 1876 Philadelphia, gouden medaille op de Wereldtentoonstelling;	1879 Neurenberg, Gouden medaille 'Ausstellung Deutsche Blecharbeiter Verein'; 1882 München, Ludwig Medaille van de Bayrische Ausstellung für Kunstübung. Het bovenstaande etiket is in een aantal verschillende uitvoeringen bekend. Kennelijk werd het regelmatig aan de heersende haar- en kledingmode aangepast. Zoek de tien(?) verschillen!
	Het raamwerk van dit etiket is gelijk aan dat van de vorige etiketten. Daarbinnen is een kinematograaf afgebeeld. Toen door de hevige concurrentie van de bewegende film de verkoop van toverlantaarns terugliep (rond 1900), voorzagen de fabrikanten de lantaarns van een hulpstuk waarmee naast plaatjes ook films konden worden geprojecteerd. E.P. gebruikte deze etiketten op de verpakking van de door haar vervaardigde kinematografen.
Op dit etiket zijn slechts vier onderscheidingen afgebeeld. De Medaille van Willem III ontbreekt. Ook van dit etiket bestaan verschillende uitvoeringen. De vermelding van het woord 'toverlantaarn' in drie talen geeft aan dat de lantaarns veelvuldig geëxporteerd werden. Merkwaardig is dat de eigen taal, het Duits, ontbreekt.

	Dit etiket werd aangetroffen op een houten kist waarin een toverlantaarn van Ernst Plank zat. Het etiket bevat geen merktekens.
Het lijkt erop dat de jongeman achter de toverlantaarn een voorstelling geeft van het verhaal 'De Aap die een Voorstelling met de Toverlantaarn geeft'.
		Nog een etiket dat zeer zelden werd aangetroffen op een doos van Ernst Plank. Deze doos bevatte een E.P. Kinematograaf. Aan de binnenkant van het deksel was onderstaand etiket geplakt:

Een soortgelijk etiket is geplakt op het deksel van de kartonnen doos van een E.P. cinematograph 791P. Afm. ca 33,5 x 28 x 16,5 cm.

Hoewel op dit etiket opvallend de initialen E.P. voorkomen, is het twijfelachtig of de fabrikant Ernst Plank is. Het bekende handelsmerk met het gevleugelde wiel ontbreekt op zowel het etiket als de bijbehorende toverlantaarn. De conisch gevormde lantaarn is zeer zeldzaam en werd, ondanks de Engelse tekst, waarschijnlijk rond 1850 in Duitsland vervaardigd.

Dit etiket is speciaal gemaakt voor de Kinematador, een toverlantaarn waarmee niet alleen de gewone lantaarnplaten konden worden vertoond, maar ook speciale ronde schijven van celluloid.
	Een zeldzaam voorkomend ep-etiket in het blauw.
	Meer kleurige etiketten...........

©1997-2023 'de Luikerwaal' Alle rechten voorbehouden. Bijgewerkt tot 25-10-2023.