Toverlantaarns - Gebruder Bing

Toverlantaarns, vervaardigd door
Gebrüder Bing Nürnberg
deel 1

Een van de meest bekende Neurenberger fabrikanten van speelgoed is het bedrijf van de 'Gebrüder Bing'. Ignaz Bing en zijn broer Adolph richtten rond 1863 een kleinhandel in huishoudelijke artikelen op. Ze gingen achter in de jaren 1870 hun eigen artikelen vervaardigen. Zo'n tien jaar later begonnen ze met de fabricage van blikken speelgoed, eerst nog alleen toebehoren voor kinderkeukens, later ook stoommachines en modeltreinen. De eerste advertenties voor toverlantaarns verschenen in 1866. Rond de eeuwwisseling had de firma enkele duizenden arbeiders in dienst en was daarmee een toonaangevende internationale fabriek van speelgoed geworden. Zij was ook een van de weinigen die na de Eerste Wereldoorlog weer opleefde, maar de Grote Krach van 1929 werd haar noodlottig. Na 1931 werd de productie grotendeels beëindigd en gedeeltelijk overgenomen door andere fabrikanten uit Neurenberg, zoals Johann Falk. Het speelgoedbedrijf van Bing bestaat nog steeds, al is de productie wel ingrijpend veranderd. Handelsmerken.		Model 'Silvana'. Roodgelakte blikken toverlantaarn. Dit ovale 'mailbox-model' toverlantaarn werd ook door verscheidene andere fabrikanten vervaardigd, zoals Ernst Plank, Schoenner en Carette. Messing objectief. Goud beschilderde klauwenpootjes.

	Model 'Helios'. Voorzien van een dubbele condensor; objectief met drie lenzen. Zwart gelakt blik. Tijgerklauw-pootjes. Ca. 1905.


	Dit soort rood gelakte, tonvormige blikken lantaarntje werd rond 1895 gemaakt. Vrijwel alle Neurenbergse speelgoedfabrikanten hebben soortgelijke lantaarns gemaakt. Zij waren goedkoop en ongecompliceerd en geschikt om te worden gebruikt met een eenvoudige kaars als lichtbron.


Twee andere 'tonnetjes', met een houten basisplankje en verschillende schoorstenen.
De 'Gebrüder Bing' maakten slechts één model toverlantaarn dat geschikt was voor het vertonen van glazen schijven, de Globe toverlantaarn 'Bosco'. Deze lantaarn was grotendeels vervaardigd van gepolijst messing en was voorzien van een mechanische 'schijvendraaier'. 'The mechanical turner secures an even and easy movement for the discs, while the picture slot, for the long slides, is so arranged that it can be adjusted before the lens opening by a very slight pressure.' (Bing Toy Catalogue 1906)


Eenvoudige zwarte speelgoedlantaarn; het ruitvormige 'GBN'-handelsmerk is op de deur bevestigd. De lantaarn meet 29 cm tot aan de bovenkant van de schoorsteen, 28 van de rand tot aan de lens, en 10 cm breed.
	Deze relatief moderne toverlantaarn van Bing is voorzien van zowel een klein olielampje, als een adapter voor het gebruik van een elektrische gloeilamp. Ze is gemaakt van, met een zwarte hamerslaglak bewerkt, blik. Een etiket met het "BW" handelsmerk is bovenop de originele kartonnen doos geplakt. De doos bevat een kleinere doos met 12 platen van 5 x 18 cm. De lantaarn is 15 cm hoog, zonder de schoorsteen, en 23 cm diep.
Model Scio 3767, 1910. In de catalogus van 1912 wordt de lantaarn als volgt beschreven: "Very fine Magic Lantern, elegant shape, polished Russian iron, with 12 glass slides in separate grooved box. All packed in a fine strong cardboard box". De prijs was 5 shilling. Het GBN handelsmerk is in de deur geperst en een Duits patent-merkteken DRGM is in de voorkant geperst, onder de lens. De grote blauwe doos is afgewerkt met gemarmerd papier en meet 27 x 18 cm en de lantaarn is ongeveer 25cm hoog, met inbegrip van de schoorsteen. De lantaarn staat op goud geschilderde leeuwenklauw pootjes en heeft een gelakt messing objectief.

In de deur van deze eenvoudige Bing-lantaarn is het BW-logo geperst met daaronder in het rood de woorden Made in Germany gedrukt. De afmetingen zijn 15 cm hoog, 7 cm breed en de lengte is ca 19 cm inclusief de projectielens.


Omslag van de Catalogus 1930 van de toenmaals 'Gröste Spielwarenfabrik der Welt' Bing Werke in Neurenberg, Duitsland. De handelsnaam 'Gebrüder Bing Nürnberg' was toen al gewijzigd in 'Bing Werke'. Het ruitvormige G.B.N.-handelsmerk was vervangen door een liggende B en W. Soms werden er nog lantaarns van het onderstaande type uitgebracht die voorzien waren van een gecombineerd handelsmerk. De catalogus heeft 76 pagina's en de afmetingen zijn 30 x 22 cm.


Dit model 13/333 is vermeld in de Catalogus 1930. De lantaarn is geschikt voor zowel het vertonen van glazen toverlantaarnplaten als voor het projecteren van filmstrips (stilstaande projectie). Het schepstellen gebeurde door een 'tandwiel-tandbaan-systeem'. Geschikt voor lantaarnplaten van 4 cm breed; de filmstroken waren ca 1,25 m lang en bevatten ca 55 beelden. Er werd een handig hulpstuk meegeleverd waarmee de porseleinen steker in de fitting van een gloeilamp kon worden geschroefd.
Hetzelfde model lantaarn, nu uitgevoerd met een wat beter filmtransportmechanisme.

Dit model is uitsluitend geschikt voor het projecteren van glazen lantaarnplaten van 4 cm breed. Ook hier vindt het scherpstellen plaats door middel van een 'tandwiel-tandbaan-systeem'. Op een zijkant vinden we het BW handelsmerk. Dit model wijkt af van het voorgaande door het ontbreken van de openingen in front, achterkant en voet.

Ook dit model is uitsluitend geschikt voor het projecteren van glazen lantaarnplaten van 4 cm breed. Het scherpstellen vindt hier eenvoudig plaats door het in- en uitschuiven van de projectielens. Op een zijkant vinden we het BW handelsmerk. Ook bij dit model ontbreken de openingen in front, achterkant en voet.
	De afmetingen van deze drie lantaarns zijn ongeveer 22 cm hoog, 26 cm lang en 12 cm breed. Ze zijn gemaakt van zwart geschilderd blik met messing of verchroomde delen. Blikje voor een filmstrip.
De door GBM/BW uitgebrachte Filmmagica was zo'n bijzonder model dat de kartonnen doos waarin de toverlantaarn verpakt was, was voorzien van een speciaal etiket.
Meer Bing lantaarns......