Toverlantaarns - Verschillende soorten, grote lantaarns

		Toverlantaarns, verschillende soorten....... Grote toverlantaarns
Kies een andere soort toverlantaarn door op een van de onderstaande afbeeldingen te klikken:

Grote toverlantaarns. Deze lantaarns werden gebruikt voor het geven van lezingen of bij het lesgeven aan studenten. De lantaarnplaten voor deze lantaarns waren vrijwel altijd vierkant en van het formaat 8,3 x 8,3 cm, of van het Amerikaanse formaat van 8,3 x 10 cm. Voor het wisselen van de lantaarnplaten werd gebruik gemaakt van houten plaathouders. De lantaarns waren vervaardigd van geblauwd staal, vaak met grotere onderdelen, als het lenzensysteem, uitgevoerd in messing. Krachtige lichtbronnen als een driepits olielamp, koolspitslampen en kalklicht maakten projectie van achter uit de zaal mogelijk. Uit Engeland kwamen ook veel lantaarns die vervaardigd waren van eiken- of mahoniehout en messing. Van binnen waren zij wel met metaal bekleed vanwege het brandgevaar.

Vanwege de grote verscheidenheid is het bijna onmogelijk de toverlantaarns in te delen in categorieën. We kunnen wel proberen ze te onderscheiden naar een aantal kenmerkende eigenschappen, maar veel lantaarns zouden we in meerdere groepen kunnen onderbrengen. We krijgen bovendien altijd te maken met uitzonderingen en grensgevallen. Veel modellen werden ook nog in verschillende groottes uitgebracht, waarbij de kleinere dan onder de speelgoedlantaarns en de grotere onder de huiskamerlantaarns zouden kunnen vallen. Desalniettemin zullen we toch maar een poging wagen. Speelgoedlantaarns of kinderlantaarns. Deze toverlantaarns zijn klein van formaat, eenvoudig uitgevoerd en waren niet duur. Ze waren oorspronkelijke voorzien van een kaars of klein olielampje als verlichting en slechts geschikt voor het vertonen van smalle lantaarnplaatjes (ca 2 tot 4 cm breed). Huiskamerlantaarns. De lantaarns zijn al wat groter en degelijker uitgevoerd en waren dientengevolge al wat duurder. Vanwege de grotere en gevaarlijker olielampen kunnen zij al niet meer beschouwd worden als kinderspeelgoed. Grote lantaarns. Deze lantaarns werden gebruikt voor het geven van lezingen in wat grotere ruimtes of bij het lesgeven aan studenten op scholen of universiteiten. Meervoudige lantaarns. Deze lantaarns bestonden uit twee of drie boven of soms naast elkaar geplaatste enkelvoudige lantaarns en waren meestal gemaakt van hout en messing. Hiermee konden schitterende effecten bereikt worden, zoals overvloeiende beelden. Bijzondere lantaarns. Hieronder vallen onder meer de toverlantaarns waarmee niet uitsluitend glazen lantaarnplaatjes kunnen worden geprojecteerd, maar ook films of ondoorschijnende kaarten, zoals de kinematografen en de episcopen. Ook opvallende lantaarns als de lamposcoop en de straatlantaarn zijn in deze groep ondergebracht. Fantasielantaarns. Een aparte categorie wordt nog gevormd door de toverlantaarns die op het eerste gezicht nauwelijks te herkennen zijn als toverlantaarn doordat zij er uit zien als een Boeddha, een moskee of een Eiffeltoren.
	Grote toverlantaarn gemaakt van geblauwd metaal, het optische gedeelte en wat andere onderdelen uitgevoerd in messing. Ca. 1900, Frans fabricaat, Laterne Universelle C&G Paris. Afmetingen: lang: 42 cm, breed 14 cm en hoog (zonder schoorsteen) 26 cm. Rechts de bijbehorende 3-pits olielamp (opengeklapt) met schoorsteen. De schoorsteen bestaat uit drie delen en kan worden uitgetrokken tot een lengte van 38 cm.

	De lantaarnplaten die met deze grote toverlantaarns vertoond werden hadden meestal het formaat 8,2 x 8,2 cm of 8.2 cm x 10 cm. Deze platen konden niet zondermeer in de plaathouder geschoven worden. Hiervoor werd een houten schuif gebruikt waarmee de platen in de houder konden worden geplaatst en ook werden gewisseld. De afgebeelde schuif is de gepatenteerde Eclips zelfcentrerende platenschuif die in 1886 uitgevonden en gemaakt werd door de Engelsman Robert Beard. De lantaarnplaten zijn drie platen uit de serie 'Aesop's Fables' van Primus Junior Lecturers' Series.
		Grote lantaarn van het merk 'Optimus'. Ook deze toverlantaarn is uitgevoerd in geblauwd metaal en messing. Het lamphuis is versierd met een gaatjespatroon en heeft aan beide kanten een venstertje met rood glas. Het onderstel is een tank voor de olie. De 3-pits olielamp is verbonden met de tank. De schoorsteen staat op de lamp en steekt door een rechthoekige opening bovenin de lantaarn. De lens kan worden scherpgesteld d.m.v. een tandwiel. Een plaatje met de merknaam is op de voorkant, en op de achterdeur aangebracht.
	Optimus is een merknaam van de Engelse fabrikant Perken Son & Co., Londen.
	Deze lantaarn werd gemaakt door de Deense fabrikant Kongsbak & Cohn, Copenhagen. De oorspronkelijke lichtbron is hier vervangen door een elektrische lamp, zoals dat tegenwoordig helaas vaak het geval is. Deze grote toverlantaarn is ca 50 cm lang.

		Deze lantaarn die gemaakt werd door Walter Tyler heeft een projectie lens die bestaat uit maar liefst zes uitschuifbare delen. Vanwege de extreem grote brandpuntafstand was deze lantaarn geschikt voor het gebruik in grote zalen.
	Grote, zwart gelakte toverlantaarn van een onbekende fabrikant. De delen van de lens en de lenshouder zijn vernikkeld. De achterklep gaat van boven scharnierend open en kan worden vastgezet met een stangetje. Het doosje 'Gekleurde Lantaarnplaten' naast de lantaarn bevat platen met het sprookje van de Wolf en de 7 Geitjes. De basis van de lantaarn is 39 x 14,5 cm.
		Torpedovormige toverlantaarn, merk ERKO, ca. 1920, Nederlands? Merknaam en logo op lamphuis gedrukt.
	Geschikt voor een houten plaathouder voor lantaarnplaten van 8 x 8 cm. Lens met tandrad en tandbaan scherpstelling. Fitting voor elektrische projectielamp. Gemonteerd op houten grondplank. Afm. ca.: lang 57 cm, breed 13 cm, hoog 16 cm. Grondplank 19 x 40 cm.
		Terwijl de toverlantaarns op het continent vrijwel altijd van metaal werden gemaakt, zijn de Engelse toverlantaarns heel vaak grotendeels vervaardigd van glanzend mahoniehout, van binnen bekleed met metaalplaat vanwege het brandgevaar. Tussen de metalen binnenmantel en het houten lamphuis was wat ruimte voor de koeling. Deze lantaarn is gemaakt door de fabrikanten Newton & Co. uit Londen. Zij produceerden ook veel lantaarnplaten.

Kies een andere soort toverlantaarn door op een van de onderstaande afbeeldingen te klikken: