Homepage 'de Luikerwaal' Huiskamerlantaarns Toverlantaarns, verschillende soorten.......
Huiskamerlantaarns
 
Kies een andere soort toverlantaarn door op een van de onderstaande afbeeldingen te klikken:
Speelgoed- of kinderlantaarns Huiskamerlantaarns Grote lantaarns of sciopticons Meervoudige lantaarns Bijzondere lantaarns, kinematografen, episcopen Fantasielantaarns
Huiskamerlantaarns. De lantaarns zijn al wat groter en degelijker uitgevoerd. Vanwege de grotere olielampen geen kinderspeelgoed meer. De bediening vond plaats door vader of een grote zoon. De lantaarnplaten waren groter en breder en konden geprojecteerd worden op een scherm in de huiskamer. De projectielens bestaat meestal uit meerdere delen. De lantaarns werden vaak verkocht in een houten opbergkist, vaak voorzien van een kleurig etiket, waarin ook ruimte was uitgespaard voor een bijpassende serie lantaarnplaten. Ook hier zijn de belangrijkste fabrikanten Bing, Plank, Schoener, Falk en Carette.

Johann Falk maakte ook toverlantaarns waarvan de wanden bestaan uit kleurig bedrukte keramische tegels. Vanwege hun kwetsbaarheid zijn deze lantaarns tegenwoordig zeer zeldzaam.
 
Vanwege de grote verscheidenheid is het bijna onmogelijk de toverlantaarns in te delen in categorieën. We kunnen wel proberen ze te onderscheiden naar een aantal kenmerkende eigenschappen, maar veel lantaarns zouden we in meerdere groepen kunnen onderbrengen. We krijgen bovendien altijd te maken met uitzonderingen en grensgevallen.

Veel modellen werden ook nog in verschillende groottes uitgebracht, waarbij de kleinere dan onder de speelgoedlantaarns en de grotere onder de huiskamerlantaarns zouden kunnen vallen.

Desalniettemin zullen we toch maar een poging wagen.

Speelgoedlantaarns of kinderlantaarns.
Deze toverlantaarns zijn klein van formaat, eenvoudig uitgevoerd en waren niet duur. Ze waren oorspronkelijke voorzien van een kaars of klein olielampje als verlichting en slechts geschikt voor het vertonen van smalle lantaarnplaatjes (ca 2 tot 4 cm breed).

Huiskamerlantaarns.
De lantaarns zijn al wat groter en degelijker uitgevoerd en waren dientengevolge al wat duurder. Vanwege de grotere en gevaarlijker olielampen kunnen zij al niet meer beschouwd worden als kinderspeelgoed.

Grote lantaarns.
Deze lantaarns werden gebruikt voor het geven van lezingen in wat grotere ruimtes of bij het lesgeven aan studenten op scholen of universiteiten.

Meervoudige lantaarns.
Deze lantaarns bestonden uit twee of drie boven of soms naast elkaar geplaatste enkelvoudige lantaarns en waren meestal gemaakt van hout en messing. Hiermee konden schitterende effecten bereikt worden, zoals overvloeiende beelden.

Bijzondere lantaarns.
Hieronder vallen onder meer de toverlantaarns waarmee niet uitsluitend glazen lantaarnplaatjes kunnen worden geprojecteerd, maar ook films of ondoorschijnende kaarten, zoals de kinematografen en de episcopen. Ook opvallende lantaarns als de lamposcoop en de straatlantaarn zijn in deze groep ondergebracht.

Fantasielantaarns.
Een aparte categorie wordt nog gevormd door de toverlantaarns die op het eerste gezicht nauwelijks te herkennen zijn als toverlantaarn doordat zij er uit zien als een Boeddha, een moskee of een Eiffeltoren.

toverlantaarn, Bing tonnetje
 
Dit 'liggend-tonnetje-model' toverlantaarn werd door meerdere fabrikanten uitgebracht. Deze lantaarn is gemaakt door de Duitse gebroeders Bing (ca 1905). Het handelsmerk G.B.N. is in de voorste staander geperst. De lantaarn is geschikt voor een kleine olielamp.

Dit model 'EOS' werd in 8 verschillende groottes verkocht. Deze is de grootste, 34 cm hoog en geschikt voor glazen platen van 8 cm breed.
Door het grotere formaat lantaarnplaten en de wat sterkere olielamp waren de geprojecteerde beelden beduidend helderder en gedetailleerder dan die van de kleine speelgoedlantaarns.

De kartonnen doos waarin de lantaarn verpakt is, bevat ook een serie van twaalf bijbehorende lantaarnplaten.
 


De lantaarnplaten werden ook vaak, meestal als een serie van twaalf stuks, in een kartonnen doosje verkocht. Deze platen zijn van de Gebrüder Bing en hebben het handelsmerk G.B.N.
 
Toverlantaarn 'Helios' gemaakt door de gebroeders Bing, Neurenberg.
Deze lantaarn is vermeld in de Catalogus van 1906:



 
toverlantaarn E.P. postbusmodel

Toverlantaarn voorzien van merkplaatje 'E.P.' (Ernst Plank). Circa. 1900, Duitsland.
 
Mailbox model. Rood geschilderd blik. Schoorsteen zwart geschilderd met goudkleurige biezen. Tweedelig objectief met messing vatting voor de lens. Zijwaarts scharnierend deurtje aan achterkant. Twee pennen in de plaathouder houden de dunne glasplaten op hun plaats. De pennen kunnen snel en eenvoudig worden verwijderd wanneer dikkere platen in een houten frame moeten worden vertoond.



Aan één zijkant twee uitklapbare handgrepen. Voor lantaarnplaten van 8 cm breed.
Afm. ca.: lang 23 cm, breed 13 cm, hoog 35.5 cm incl. schoorsteen.

 
Anders dan de andere fabrikanten in Neurenberg, zoals Bing en Ernst Plank, was Max Dannhorn gespecialiseerd in het maken van toverlantaarns. De modellen zijn meestal uitbundig versierd. Deze fraaie lantaarn uit 1885 heeft een schoorsteen en voet van messing. Het lamphuis is rood gelakt. De voet van de lantaarn doet tevens dienst als oliereservoir voor de ingebouwde lamp.

Deze lantaarn is geschikt voor lantaarnplaten van 3,5 cm breed.

 

 
De twee grootste Franse fabrikanten van toverlantaarns, Lapierre and Aubert, maakten modellen die vaak sterk op elkaar leken. Ze zijn wel beiden duidelijk te herkennen als Franse lantaarns door hun kleurrijke beschildering met een transparante alcohollak. Deze lantaarn werd in 1880 gemaakt door de gebroeders Lapierre. Het model werd Lanterne Riche genoemd en werd in 9 verschillende groottes gemaakt. De grootste modellen die men gerust tot de huiskamerlantaarns kan rekenen, waren erg duur en werden daardoor weinig verkocht. Ze zijn nu dan ook zeldzaam.

De lantaarn is alleen aan de voorkant te openen, door de plaatdrager opzij te schuiven. De grootste was 55 cm hoog, de kleinste nog geen 20.

 


Lantaarnplaatje van Franse makelij.
 

 
Met zijn hoogte van 20 inch was de 'Prophet' van Ernst Plank één van de grotere toverlantaarns van deze fabrikant.

Zelfs een heus aanplakbiljet en toegangskaartjes werden meegeleverd.
   
 
Deze lantaarn zou heel goed bij de bijzondere toverlantaarns kunnen staan, want de prachtig beschilderde keramische tegels maken deze lantaarn tot een echte bezienswaardigheid.

Deze 'Keramik Laterne' werd rond 1895 gemaakt door Johann Falk. Drie wanden van het lamphuis bestaan uit 'Keramikfliessen'. De lantaarn was te leveren met verschillende bonte bloemendecoraties.
Doordat de tegels erg kwetsbaar waren, zijn er helaas niet veel meer van over.


Zie ook: Keramische lantaarns.
 
Kies een andere soort toverlantaarn door op een van de onderstaande afbeeldingen te klikken:
Speelgoed- of kinderlantaarns Huiskamerlantaarns Grote lantaarns of sciopticons Meervoudige lantaarns Bijzondere lantaarns, kinematografen, episcopen Fantasielantaarns
 
  English version......  Wat is er nieuw op de site? ©1997-2021 'de Luikerwaal'
Alle rechten voorbehouden.
Bijgewerkt tot 10-05-2021.
Previous page.....  Naar bovenrand pagina......  Volgende pagina......