Fabrikanten, importeurs en leveranciers van de toverlantaarn a-b

		FABRIKANTEN, IMPORTEURS EN LEVERANCIERS. D-G
		Verantwoording: Bij het samenstellen van deze uitgebreide lijst werden de volgende bronnen geraadpleegd: Encyclopaedia of the Magic Lantern. The Magic Lantern Society, Londen, Engeland, 2001. Van Toverlantaarn tot Kinematograaf. Vera Tietjens-Schuurman. Stichting Peter Bonnet Museum, Rottevalle, Friesland, Nederland, 1979. Laterna Magica, Zauberwelt und Faszination des optischen Spielzeugs. Ernst Hrabalek. Keysers Sammlerbibliothek G.m.b.H., Regensburg, Duitsland, 1985. en anderen.
		DALE & Co. Ltd., H. Fabrikant van toverlantaarns die de Dale's Scenic Lantern maakte, een stevig geconstrueerde toverlantaarn die speciaal gemaakt was om in theaters te worden gebruikt. (ca 1888)
		DALLMEYER, J.H. De oprichter van een bedrijf in Londen dat optische instrumenten vervaardigde vanaf de jaren 1860 tot het begin van de jaren 1900. De Duitse immigrant Dallmeyer werd een van de toonaangevende fabrikanten van lenzen tegen het einde van de 19e eeuw. Hij produceerde onder meer lenzen die speciaal waren gemaakt voor toverlantaarnsNa zijn dood in 1883 nam zijn zoon Thomas Rudolphus het bedrijf over.
		DANCER, JOHN BENJAMIN In 1835 nam John het instrumentmakersbedrijf van zijn vader over en werd een van de belangrijkste 19e-eeuwse fabrikanten van wetenschappelijke instrumenten van Manchester. In 1841 ging hij een vennotschap aan met A. Abraham in Liverpool en vestigde een filiaal van dit bedrijf als Abraham & Dancer op het adres 13 Cross Street, Manchester. Van 1845-1878 zette hij het bedrijf voort onder zijn eigen naam. Daarna werd een gedeelte van het bedrijf overgedragen aan zijn dochters Elisabeth en Anna. Hij was een van de belangrijkste vernieuwers onder de fabrikanten van de Britse toverlantaarns.
		DANNHORN, MAX Deze zeer bekende Duitse fabrikant van toverlantaarns, gevestigd in 1872 in Nuremberg, vervaardigde toverlantaarns die opvielen door hun buitengewone schoonheid. Een aantal van hun producten kunnen worden herkend aan de initialen MD of aan een ingeperste afbeelding van een dennenboom. Helaas werd hun handelsmerk maar zelden gebruikt op hun producten, waardoor de identificatie van hun lantaarns soms moeilijk maakt. Na de Eerste Wereldoorlog werden de meeste aandelen verkocht aan de Gebrüder Bing in 1921, waarna de productie van Dannhorn geheel werd opgenomen in de Bing-groep. (zie ook: Toverlantaarns Max Dannhorn)
		DARKER, CHARLES L. De Engelse opticiens vadert en zoon Darker vervaardigden in Londen toverlantaarns en benodigdheden voor toverlantaarns, waaronder ook een biunial. (ca 1865)
		DARLOT Franse fabrikanten van lenzen, gevestigd in Parijs. Zie ook: French & Co.
		DAWKINS & Co., W.A. Engelse fabrikant en distributeur van toverlantaarns. De firma opende een kleinhandel in Birmingham in 1894, waar lantaarns en toverlantaarnplaten te huur werden aangeboden.
		DAY, WILFRED ERNEST LYTTON Britse handelaar in filmbenodigdheden en verzamelaar van voorwerpen die betrekking hebben op de cinema en pre-cinema. Werkte voor Walter Tyler Ltd voordat hij zijn eigen handelsonderneming begon in Londen. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak in 1914 vervaardigde en verkocht Day lantaarnplaten met patriottische thema's en actuele gebeurtenissen. Zijn verzameling van historische apparatuur die hij vergaarde, nu ondergebracht in Parijs, wordt erkend als een van de belangrijkste in zijn soort ter wereld. (1873-1936)
		DE COMMERCE, J. Amerikaans bedrijf dat lantaarnplaten vervaardigde, actief in New York in de periode voor de Eerste Wereldoorlog. Het bedrijf bood onder meer series platen met nieuws en meezingplaten aan.
		DELAGRAVE Pariijse handelaar in toverlantaarns, ca 1878. Delagrave bracht de 'bi-lampadaire magic lantern', gemaakt door Henri-Alexandre Lefèvre, op de markt.
		DEMARIA, JULES In 1893 werd Jules partner in het bedrijf van zijn vader in Parijs, waardoor het bedrijf Demaria et Fils ontstond. In 1907 kwamen zijn twee zonen in de zaak en kreeg het bedrijf de naam Demaria Frères SA. Op 10 juni 1908 namen zij het bedrijf van Lapierre over, waarmee de Demaria-Lapierre company ontstond. (jaren 1890-jaren 1920)
		DEMARIA-LAPIERRE SA Frans bedrijf dat toverlantaarns vervaardigde. Het ontstond uit een fusie van de Demaria en Lapierre bedrijven in 1908. Na deze fusie werd de aandacht van het bedrijf meer gericht op de productie van professionele filmprojectoren en projectielantaarns voor het houden van lezingen. De gebroeders Lapierre begonnen later hun eigen filmprojectoren, voor het gebruik door amateurs, te produceren.
		DENECKE, HEINRICH Denecke kan worden beschouwd als de pionier van de industriële productie van toverlantaarns in grote aantallen. Hij was het voorbeeld voor een nieuwe generatie succesvolle fabrikanten als Ernst Plank en Jean Schoener. Hij was actief in Neurenberg van 1859-1875.
		DENNIS & Co. Engels bedrijf dat het familiebedrijf van Bamforth & Co overnam in het begin van de jaren 1990. Het bedrijf was gevestigd in Scarborough.
		DESCH Een van de grootste Franse lantaarnplaatfabrikanten en -schilders, gevestigd in Paris. De Desch Studio produceerde phantasmagoria- en overvloeiplaten in grote hoeveelheden, voornamelijk vervaardigd door de gegraveerde omtrekken met de hand in te kleuren. Hij bood ook verbazingwekkende mechanische platen en grote chromatropen aan. Sommige platen dragen zijn signatuur en veel zijn gedateerd. (jaren 1850-jaren 1910)
		DISCOPE COLMONT Frankrijk. Fabrikant van fotografische apparatuur.
		DÖBBLER, JOH. MICH. Duitse maker van toverlantaarns en opticien aan het hof in Berlijn. (ca 1720)
		DORRET & MARTIN Fotografische firma in Londen die toverlantaarnplaten produceerde, opgericht door H. G. Dorret en Paul Martin. (1899-1926)
		DOUBELL, EDWARD HENRI Britse schilder van lantaarnplaten die schilderde voor het Royal Polytechnic Institution en een vennoot was in de firma Childe & Doubell. In 1880 vroeg Doubell het patent aan op een regeneffect-plaat.
		DOUGLASS LIGHT Co., THE Een klein familiebedrijf van Amerikaanse toverlantaarnfabrikanten, opgericht in 1904 door de gebroeders A.J., J.C. en Bert Douglass en gevestigd in Seattle. Zij bouwden de lantaarns zelf en kochten de lenzen daarvoor in bij Baush & Lomb. Lantaarnplaten werden zowel verkocht als verhuurd. (1908-jaren 1930)
		DRÄGER Duitse fabrikant van zuurstofapparatuur en gasbranders voor projectietoestellen in Lübeck, opgericht door Heinrich Dräger. Deze firma is heden ten dage nog wereldwijd actief. (1889-...)
		DUBOSCQ, LOUIS JULES Franse opticien en fabrikant van toverlantaarns in Parijs. In 1834 ging Louis stage lopen in de werkplaats van de opticien Soleil, die nog zijn schoonvader zou worden. Nadat Soleil in 1849 met pensioen ging nam Duboscq het bedrijf over en runde het tot aan zijn dood in 1886. Duboscq maakte de beste Franse lantaarn van de 19e eeuw, de zeer indrukwekkende in messing uitgevoerde Lanterne Photogénique, geïntroduceerd in 1850, en nog veel meer andere lantaarns en optische instrumenten. Na zijn dood nam de technicus François-Philbert Pellin zijn bedrijf over.
		DUINEN, P.R. Firma P.R. van Duinen, Prinsengracht 530, Amsterdam. Nederlandse handelsonderneming die films exporteerde naar de Hollandse kolonies Oost- en West-Indië. Zij verhuurden ook films aan Jeugdbioscopen. Later nam de firma Kinotechniek in Amsterdam het bedrijf over.
		DUMOTIEZ, LOUIS-JOSEPH en PIERRE-FRANÇOIS Vanaf het einde van de jaren 1770 hadden de gebroeders Dumotiez een werkplaats in Parijs waar zij optische en wetenschappelijke instrumenten vervaardigden. Een van hun klanten was Etienne-Gaspard Robertson. (zie ook: Fantasmagorie)
		DUNSCOMBE, MATTHEW WILLIAM Engelse opticien en handelaar in toverlantaarns en lantaarnplaten in Bristol. Nadat hij op 14-jarige leeftijd als leerjongen had gewerkt bij de opticien John Braham werkte hij tot 1874 voor Braham, totdat hij diens zaak overnam en voortzette onder zijn eigen naam. Het is onzeker of Dunscombe ook zelf lantaarns gemaakt heeft, maar in ieder geval verkocht en verhuurde hij lantaarns en allerlei soorten lantaarnplaten.
		EASTMAN KODAK Co. Amerikaans fotobedrijf, opgericht door George Eastman. Fabrikant van een omvangrijk gebied van fotografische producten en materialen. In de U.S.A. vervaardigde Kodak de Kodiopticon lantaarn met een elektrische boog- of gloeilampverlichting van 1913 tot 1915. Een met water gevuld reservoir koelde het licht af voordat het de lantaarnplaat bereikte.
		EASTMAN, GEORGE 1854-1932. Oprichter van de Eastman Kodak Co.
		EBERLEIN & KRUG (EKA) EKA is een afkorting voor Eberlein & Krug, Apparatebau, Fuerth, Duitsland. Dit bedrijf is in 1924 opgericht en vervaardigde tot in de jaren 1970 onder het merk EKA huisprojectoren (8 mm en 16 mm, super 8 en ook 35 mm) en speelgoed. Het bevond zich in de Karolinenstraße 26/28. Het bedrijf bestaat nog als Eberlein Apparatebau GmbH in Langenzenn.
		EBSWORTH, R. Engelse opticien en vervaardiger van wetenschappelijke instrumenten. (ca jaren 1820)
		ECKENRATH, C. Duitse fabrikant van stereoscopen in Berlijn. Hij beweerde 'de grootste en meest uitgebreide winkel in Duistland' te hebben. (1856-1911) Het bedrijf werd rond 1856 opgericht als Stereoscope Trade & Factory en bleef onder verschillende eigenaren bestaan tot ca. 1911. Vanaf ca. 1865 werden toverlantaarns en lantaarnplaten van de Neurenbergse fabrikant Heinrich Denecke in het assortiment opgenomen. De aankoop van toverlantaarns uit Neurenberg werd rond 1878 vervangen door een eigen productie van het bedrijf, die werd voortgezet tot de sluiting van het bedrijf rond 1911.
		EDISON MANUFACTURING Co. Amerikaanse fabrikant van elektrische apparaten in New Jersey. Leverancier van draagbare zuurstofgenerators en soortgelijke apparaten die gebruikt werden voor de verlichting van toverlantaarns.
		ELLIOTT-CLYMER Co. Amerikaanse fabrikant van toverlantaarns in Auburn, New York, die in de jaren 1890 een sciopticon-type toverlantaarn/vergroter produceerde.
		EMDEN, A. VAN A. van Emden was a Nederlandse importeur en leverancier van fotografische en filmapparaten in Amsterdam.
		ENSIGN Ltd. De British Ensign Ltd kwam tot stand door de samenwerking tussen W. Butcher and Sons Ltd en de Houghtons Ltd, hetgeen eerst leidde tot de vorming van de Houghton-Butcher Ltd en later, in 1930, tot de Ensign Ltd. Het bedrijf produceerde een groot aantal welbekende lantaarns, zoals de Optiscope Nr 6, de Universal Diascope, de Ensign Junior projector en last but not least de Mickey Mouse Magic lantern, die werd verkocht voor het vertonen van de speciale 3 1/4" Disney lantaarnplaten, aangeboden in een bijzondere samenwerking met Walt Disney voor de Mickey Mouse Movie Stories, gepubliceerd in de jaren 1930. (zie ook: Toverlantaarns, Ensign, Mickey Mouse toverlantaarn en Mickey Mouse toy lantern outfit) (ca jaren 1930)
		ENTERPRISE OPTICAL MANUFACTURING Co. Amerikaanse fabrikant van projectieapparaten in Chicago, Illinois. Het bedrijf vervaardigde limelight (kalklicht) en elektrische lichtbronnen en was een van de belangrijkste leveranciers aan het Amerikaanst postorderbedrijf Sears, Roebuck & Co. (ca jaren 1890-1930)
		ERNECKE, FERDINANT Duitse fabrikant van lantaarns en platen en bijbehorende artikelen. Ernecke maakte lantaarns variërend eenvoudige grote lantaarns voor scholen tot universele projectieapparaten waarmee zowel transparante als ondoorzichtige voorwerpen konden worden vertoond. Hij leverde ook lantaarnplaten in het formaat 8.5 x 10 cm.
		ERNEMANN WERKE A.G. Duitse fabrikant van projectieapparaten, opgericht door Heinrich Ernemann. Soms vermeldt het handelsmerk alleen zijn naam, later ook 'Ernemann Werke A.G. - Dresden'. Na de Eerste Wereldoorlog werkte het bedrijf samen met Krupp en werd Krupp-Ernemann.
		EXCELSIOR SLIDE Co., THE Amerikaanse handelaar in lantaarnplaten, waarvan sommigen met de hand waren ingekleurd, gevestigd in New York. (ca 1912)
		FALK, JOHANN De kleinste van de Duitse toverlantaarnfabrikanten in Neurenberg. Falk begon als vertegenwoordiger van Georges Carette en richtte rond 1895 zijn eigen bedrijf op. Rond 1907 nam Falk tenminste een gedeelte over van de productie van Jean Schoenner. Het bedrijf ging in de jaren 1920 hecht samenwerken met de Gebrüder Bing, waarbij een aantal producten werden voorzien van een gecombineerd JF en BW handelsmerk. In 1935 verkocht Falk al zijn aandelen aan de gebroeders Schaller en werd geleidelijk overgeschakeld naar de productie van Noris amateur-camera's en projectoren. (Zie ook: Magic Lanterns Johann Falk)
		FEINAK Duitse fabrikant van lantaarnplaten.
		FENAUT, JAQUES DESIRE Franse fabrikant van toverlantaarns en uitvinder van een soort episcoop die uitgerust was met een uitwendige spiegel die het licht van de zon weerspiegelde naar de binnenkant van zijn omhulsel. (jaren 1870)
		FERON-VRAU, PAUL Directeur van Maison de la Bonne Presse (ca 1900).
		FERRIER (SON) AND SOULIER Franse fabrikanten van fotografische afbeeldingen op glas, voor stereoscopen en toverlantaarns. In de jaren 1850 werkte Claude-Marie Ferrier voor Louis Jules Duboscq en rond 1858 begon hij zijn eigen bedrijf samen met zijn zoon Jaques-Alexandre en Charles Soulier. In 1864 verwierven Léon en Levy de aandelen van Soulier en een paar jaar later werden de Ferrier's uitgekocht.
		FILMOSTO Filmosto werd in 1924 in Dresden opgericht als een optisch bedrijf. Zij specialiseerden zich in de projectietechniek (diaprojectoren, projectieobjectieven). Via de VEB Aspecta Dresden hoort Filmosto tot één van de oprichters van het in 1964 ontstane VEB Pentacon Dresden. In 1924 werd in Dresden de Filmdienst Jost & Co. KG opgericht die in 1932 tot Filmosto Projektion GmbH en uiteindelijk in 1937 tot Filmosto-Projektoren Johannes Jost werd omgedoopt. Produkten van de firma waren enerzijds beeldbanden en anderzijds een tweetal diaprojectoren, de Aladin en de Bube. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vervaardigden zij ook onderdelen voor radiotoestellen. In 1945 werd het bedrijf grotendeels verwoest zodat er na de oorlog alleen nog maar huishoudelijke artikelen gemaakt konden worden. Projektoren werden er alleen nog maar gerepareerd. In 1948 werd Filmosto onteigend en omgedoopt tot Mechanik Filmosto Projektion VEB Dresden.
		FISCHEL Jr., E. Nederlandse kleinhandelaar die toverlantaarns en andere optische apparaten verkocht. Gevestigd in Amsterdam.
		FLEISCHMANN & BLOEDEL (F & B) Salomon Fleischmann en Jean Bloedel, Duitse fabrikanten van toverlantaarns, de opvolgers van J. Berlin (J.B.), gevestigd in de stad Fürth in Beieren.
		F.N.N. Duitse fabrikant van toverlantaarns, gevestigd in Nuremberg, Bavaria. Zie Neumeyer, Fritz.
		FONTAYNE, C. Fabrikant van toverlantaarns. A goudkleurig merkplaatje vermeldt: “Patented by C. Fontayne, August 24, 1875”.
		FRANCKS, JACOB Engelse opticien die zijn bedrijf had in Manchester en opvallend veel adverteerde met toverlantaarns en lantaarnplaten, zowel voor de verkoop als de verhuur. Zijn bedrif was actief onder verschillende namen.
		FRENCH & Co., BENJAMIN Amerikaanse handelaren in fotografische artikelen, gevestigd in Boston, Massachusetts. French $ Co. importeerde de Darlot lenzen uit Parijs, die regelmatig werden gegraveerd met hun eigen "B.F. & Co." merk, naast het Darlot handelsmerk.
		GAMAGE Ltd., A.W. In 1878 starte Arthur Walter Gamage een winkel in Holborn, Londen. Het terrein ervoor was slechts 5 feet groot. Rond 1904 was dit uitgegroeid tot het People's Popular Emporium met een vloeroppervlak van ruim 8000 m2, waarop het publiek voor de eerste keer de gelegenheid kreeg al hun inkopen te doen onder één dak. Zij waren gespecialiseerd in speelgoed en spelletjes en hadden, afgaande op de omvangrijke verzend-catalogi, ook een aantal lantaarns en toebehoren in voorraad.
		GANZ, JOHANNES Zwitserse handelaar in foto-artikelen en fabrikant van toverlantaarns in Zurich. Ganz begon als steendrukker en amateur goochelaar. In 1848 opende hij een foto-studio in Zurich en in 1875 vervaardigde hij een verbeterde sciopticon lantaarn, de Pinakoscop. Zijn zoon Rudolf en later zijn kleinzoon Emil bleven projectoren en audio-visuele installaties ontwerpen. Het bedrijf bestaat nu nog steeds. (1848-....)
		GAUMONT, LEON Franse lantaarn- en cinematografiehandelaar, werkzaam in Parijs. De meeste lantaarns en mechanische platen werden geleverd door Clément et Gilmer en Arthur Laverne. In 1895 richtte hij het bedrijf Gaumont et Cie op, dat een van de toonaangevende fabrieken van cinematografische uitrustingen in de wereld werd.
		GAUMONT ET Cie. Zie: GAUMONT, LEON.
		G.B.N. Handelsmerk van de Gebrüder Bing, Neurenberg.
		GCCoN Een handelsmerk van Georges Carette & Co., Neurenberg. Carette's originele handelsmerk was een gevleugelde figuur, omgeven door de woorden 'Jouets fins - Fine toys - Feine Spielwaren', maar dit werd in 1895 verdrongen door de initialen van het bedrijf 'GCCoN' op een aangehecht blikken plaatje. Vanaf 1905 tot aan het stopzetten van de productie in 1917 was het handelsmerk een tandwiel met de letters 'GCCoN'.
		GENERAL TRANSPARENT DISPLAY Co. Amerikaanse fabrikanten van effectplaten, gevestigd in Chicago, Illinois. Naast het normale formaat vervaardigden ze ook platen met de afmetingen 3 1/4 x 4 en 4 x 5 inches, speciaal bestemd voor de Brenograph.
		GENNERT, G. Amerikaanse fabrikanten van maskers voor lantaarnplaten en van apparaten om maskers te snijden, werkzaam in New York en Chicago.
		GILMER, GEORGES ARTHUR Partner van Gaston Clément in het bedrijf Clément & Gilmer.
		GOERTZ, C.P. Goertz, Berlijn. Duitse fabrikant van fotografische en cinematografische uitrustingen. Samen met Hahn produceerde hij de Hahn-Goertz projectoren.
		GRAY, CHARLES Een patent dat is aangevraagd door Charles Gray en Henry Kemp, wonende respectievelijk op het adres No 11 Crooked Lane en No 7 Thavies Inn, beiden in de stad Londen, Engeland, Opticiens, heeft te maken met plaathouders voor toverlantaarns en dateert van 1886.
		GREEN, E.T. Engense schilder van lantaarnplaten die in 1881 bij York & Son ging werken als een schilder voor de achtergronden en als toneelmanager voor hun Life Model platen. (Zie ook: Life Models)
		GRIENDEL, (ook geschreven als GRÜNDEL), JOHANN FRANZ Duitse opticien, wiskundige en architect. Van 1670 tot aan 1677 vervaardigde hij optische instrumenten, waaronder ook toverlantaarns. Waarschijnlijk vestigde hij daarmee het allereerste begin van de toverlantaarnindustrie in Neurenberg. Griendel produceerde lantaarn in verschillende groottes, die klaarblijkelijk voor de verkoop bestemd waren.
		GRUYTER, DE Rond 1892 verkocht de Nederlandse firma De Gruyter in Amsterdam ondermeer in Engeland gemaakte toverlantaarns, zoals 'The Mineral oil Bijou', 'The London', en de 'Phantasmagorias'.
		GUILBERT, GASTON Franse fabrikant van toverlantaarns en lantaarntoebehoren. Samen met zijn zakenpartner Romanet begon hij een bedrijf in Parijs, waar zij projectieapparatuur vervaardigden. De lantaarns die zij maakten waren erg robuust en uitgevoerd met uitstekende lenzen. Het bedrijf had filialen in Londen en Brussel. (1903-jaren 1930)
		GUILLEMINOT, BOESPFLUG & Cie, R. Franse fabrikant van gelatine-bromide platen. "La Parfaite, placques au Lactate d'Argent pour positifs sur verre et projections." (ca 1900)
		G.W.W. Handelsmerk van G. W. Wilson & Co.